Zwart Knoopkruid (Centaurea nigra L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Van de composietenfamilie (Asteraceae). Blijvende plant – wordt 30 cm tot 80 cm groot – en bloeit van juni tot de herfst-periode. Op droge tot vrij vochtige, matig voedselrijke grazige grond.
Eetbaarheid
De scheuten en bladeren (zongerijpt) kunnen bij het bierbrouwen gebruikt worden i.p.v. hop. Vers of gedroogd zijn de bloemen geschikt als eetbare decoratie op zoete gerechten, salads, quiches, etc… bladeren hebben hoppige, bittere smaak – de bloemen hebben een iets specifiekere smaak. Ook lekker bij verse kaas of kruidenboter.
Volksgeneeskunde
Er is niet veel specifieke informatie terug te vinden over het zwart knoopruid en volksgeneeskunde
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Voor welke indicaties wordt deze plant gebruikt? Oog -en ooglid-ontsteking, evenals koorts
Welke delen van de plant worden op welke manier gebruikt? Van de bladeren kan je een waterig aftreksel maken dat ondersteunend werkt bij oog -en ooglid-ontsteking. Wortel werkt koortswerend.
Bijkomende info/weetjes
In de Griekse mythologie wordt gezegd dat Centaur Chiron, gewond in de voet, medicandosi genezen met een plant van korenbloem. Dit heeft specifiek betrekking op de familie Centaurea.
Zilverschoon (Potentilla anserina L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Plant met kruipende, op de knopen wortelende uitlopers. Bladeren geveerd aan de bovenzijde groen, aan de onderkant zilverachtig.
Gele alleenstaande bloemen van juni tot augustus, 5 kroonbladeren
Vrij algemeen: wegen, waterkanten, braakland, bermen enz.
Inhoudsstoffen: vooral looistoffen
Familie van de Rosaceae – Rozenfamilie
Eetbaarheid
Bladeren zijn eetbaar en kunnen vermengd worden in een salade, kaasmengsel, puree, eieren, enz. Ze smaken zuur en zijn eerder taai
Bloemen als eetbare decoratie.
Wortel van September tot voorjaar kan rauw gegeten worden en heeft een nootachtige smaak. Kan ook verwerkt worden tot meel, dan smaakt het zoeter.
Volksgeneeskunde
Potentilla soorten werden algemeen gebruikt als pijnstillend middel tegen pijnlijke menstruatie, maag- en darmziekten.
Omwille van de looistoffen tegen diarree en ook in de wondzorg (adstringerende werking).
Op de wortels werd gekauwd bij tandvleesonstekingen
Werd vroeger soms gekweekt als groente (wortel).
Vroeger ook wel ‘argentine’ genoemd als verwijzing naar de zilverkleurige onderzijde van het blad.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Bloeiende toppen
Omwille van zijn adstringerende en ontstekingswerende werking uiterst geschikt tegen diarree. Beetje vergelijkbaar met (maar mindere werking dan) Potentilla erecta (tormentil)
Ook bij pijnlijke maanstonden en bij onstekingen van mond- en keelholte en bij witte vloed.
Gebruik: thee, tinctuur
Uitwendig: lotion voor de huid
Door het hoge gehalte looistoffen niet verwerken met of bewaren in metalen recipiënten.
Bijkomende weetjes
Blaadje in de schoen voorkomt blaren.
Zevenblad (Aegopodium podagraria L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Behoort tot de schermbloemenfamilie (Apiaceae). Hoogte tussen 60 en 90 cm. Bloeitijd: juni-juli. Het is een overblijvende plant.
De bladeren zijn 3-tallig, de bladslippen zijn soms opnieuw 2-tallig. Onderste blaadje gespleten als een geitenpootje. De stengel staat rechtop, is kantig gegroefd en hol. De bloemen staan in schermen. Witte kroonbladen zonder omwindselblaadjes. De plant maakt onder de grond lange kruipende uitlopers.
Vindplaats: te vinden op zure voedselarme loofbosgrond, in naaldbos, heide en schraal grasland. Het is een kalkmijdende plant.
Eetbaarheid
Is een klassieker onder de inheemse wilde groenten. Als je de plant vers afscheurt dan ruikt hij helemaal naar wortelen. De smaak doet meer denken aan peterselie. Vooral de jonge bladeren en stengels (nog voor de bloei) zijn smakelijk en ook geschikt voor een wilde-kruidensalade. De bloemen kan je van juni tot augustus als rauwe eetbare decoratie gebruiken of als aromatische toevoeging in soep of eenpansgerechten.
Volksgeneeskunde
Het vitamine C-rijke kruid diende in de tijd van de Romeinen o.a. om de Romeinse soldaten te voeden en in de middeleeuwen was het een van de belangrijkste groenten. Dit als combinatie met brandnetel en andere wilde kruiden, bereid als spinazie en met een klontje boter of met wat crème fraîche op smaak gebracht.
Uitwendig wordt een met een vijzel gekneusde plant als omslag gebruikt bij verbranding, insectenbeten en voor de bereiding van een bad ter behandeling van aambeien.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
In de fytotherapie wordt de wortel gebruikt bij reuma en jicht, vanwege de urinedrijvende, ontstekingsremmende, ontzurende en ontkrampende werking. Bij gevoelige mensen kan de aanraking van de bladeren tot huidirritatie leiden wanneer de betreffende delen daarna direct aan het zonlicht worden blootgesteld.
Bijkomende info/weetjes
De soortaanduiding “podagraria” betekent “voetjicht”. De plant wordt al sinds de middeleeuwen gebruikt als middel tegen jicht in kompressen.
Andere schermbloemigen zijn vaak giftig: het zevenblad niet !
Opgelet: niet verwarren met andere schermbloemigen, vb : de jonge vlierplant (sambucus nigra) : deze hebben een ronde stengel die onderaan vaak verhout is. Andere schermbloemigen hebben ander blad en groeien niet als bodembedekker.
Witte dovenetel (Lamium album L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
De witte dovenetel bezit een vierkante stengel waaraan in schijnkransen de naar verhouding grote, witte lipbloemen zitten. Ze ruiken naar nectar. De stengel wordt ongeveer 30 à 40 cm hoog en de bladeren zijn kruisgewijs tegenover elkaar geplaatst aan de holle stengels. De bladrand is gezaagd en de bladvorm is eirond met hartvormige voet en toegespitst. In de grond bevindt zich een horizontale wortelstok die rijkelijk vertakt is. de plant bloeit van april tot oktober en komt zéér algemeen voor op rudderale plaatsen, langs wegen in struikgewas, op beschaduwde plekken en in bemeste weilanden.
Eetbaarheid
De jonge bladeren van de witte en ook de paarse dovenetel vormen in het voorjaar een groente die als spinazie gegeten kan worden.
Volksgeneeskunde
Thee van de witte dovenetel wordt in de volksgeneeskunde gebruikt tegen bloedarmoede, darmaandoeningen, ontstekingen, spataderen, aambeien en bij vrouwen witte vloed en menstruatiestoornissen.
Ook werden afkooksels in de vorm van omslagen aangebracht bij huidzwellingen, builen, verzweringen, schilferende hoofdhuid en jichtpijnen.
Thee van de gele dovenetel zou dan in het badwater gebruikt worden tegen alle urine- en blaasaandoeningen bij mannen.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Voor welke indicaties kan deze plant gebruikt worden? Spijsverteringsstoornissen, diarree, aandoeningen van de luchtwegen, allerhande menstruatieklachten, baarmoederproblemen. Uitwendig bij mond-en keelonstekingen en bij lichte huidontstekingen.
Welke delen van de plant kunnen in welke vorm gebruikt worden? Voornamelijk de bloem, losgemaakt van de calyx (kelkbladeren) en verder maar wel wat minder het kruid zelf. In vormen van moedertinctuur, infuus, enz…
Zijn er contra-indicaties bekend? Bij de juiste therapeutische doseringen is er geen toxische nevenwerking beschreven.
Bijkomende info/weetjes
Ons aller Dodoens schreef in 1554 ‘Dove netelen die met zout gestampt zijn genezen en verteren en scheiden alle gezwellen, kroppen en klieren als het daarop gelegd wordt en zijn van krachten en werking de netelen zéér gelijk’.
Winterpostelein (Claytonia perfoliata Willd.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Winterpostelein is een éénjarige plant die van nature in Noord-Amerika groeit. Vanuit Cuba is de plant in west-Europa terechtgekomen. De winterpostelein wordt in Engeland, Nederland, Duitsland en Frankrijk verbouwd als winterharde postelein, maar komt ondertussen in bovenvernoemde landen ook verwilderd voor. De Duitsers noemen de plant “Kubaspinat” vanwege zijn afkomst. De plant kan tussen de 15 à 40 cm hoog worden en is makkelijk te herkennen aan de schotelvormige bladeren die bestaan uit een tweetal bladeren die met elkaar vergroeid zijn. Dit zijn geen kelkbladeren, maar naar de bloem opgerukte gewone bladeren. De gewone bladeren hieronder hebben een schopvorm en zijn 2-3 cm groot. De witte bloemetjes zijn klein met 2-3 mm lange kroonbladeren. De plant is meerjarig en bloeit van april tot juni. In Maart gezaaid bloeit de plant van juni tot in de herfst. De 1-1,5 mm grote zaden hebben een mierenbroodje of elaiosoom (is een aanhangsel van zaden dat mieren aantrekt, die het aanhangsel als voedsel gebruiken en zo zorgen voor de verspreiding van de zaadjes).
Eetbaarheid
Alles van het Herba is eetbaar: de blaadjes, de steeltjes en de bloemetjes.
Winterpostelein is heel lekker, zacht van smaak, een beetje knapperig en lekker in sla en smoothies.
Volksgeneeskunde
Omwille van het hoge vitamine C gehalte werd de plant bij de indianen in het voorjaar gebruikt voor scheurbuik.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Tegen welke indicaties wordt de plant gebruikt? Daar het vitamine C, calcium, magnesium en ijzer bevat, kan het voor de vorst genuttigd wordt, dienen als versterkertje voor de komende winter in een slaatje of een smoothie.
Welke delen van de plant kunnen in welke vorm gebruikt worden? Alles is eetbaar: de blaadjes, de steeltjes en de bloemetjes.
Zijn er bekende contra-indicaties? Zoals bij alles wat je eet of neemt telt de leuze “overdaad schaadt”
Bijkomende info/weetjes
Winterpostelein bevat geen omega-3 vetzuren in tegenstelling tot zomerpostelein die deze wel bevat.
Wilgenroosje (Epilobium angustifolium L. - Chamerion angustifolium L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
1,5 m meerjarige hoge plant met opstaande, onvertakte stengel die roodachtig is.
Langwerpige, smalle bladeren over heel de stengel afwisselend verspreid.
Bloeiwijze in trossen aan de top van de stengel. Bloemen met felroze kleur, viertallige bloem (4 kroonbladen) onregelmatig gevormd. Meeldraden en stijl steken uit en buigen naar beneden. Bloeit uitbundig van juni tot augustus.
Na de bloei vallen uit de langwerpige doosvruchten pluizige zaden die zoals de paardenbloem door de wind verspreid worden. Kan zich razendsnel voortplanten.
Voorkomen: vrij algemeen, kapvlakten, wegenranden, ruigten, pioniersplant
Inhoudsstoffen: fytosterolen, flavonoïden, looistoffen (bladeren), wortel bevat slijmstoffen, triterpeenzuren enz.
Familie: Teunisbloemfamilie of Onagraceae
Andere soorten: Harig wilgenroosje (Epilobium hirsutum L.) wordt iets Kleiner (tot 1,2m) en heeft een kenmerkende, dichte beharing. Zachtbehaarde bladeren zijn tegenoverstaand. De bloemkroon is regelmatiger dan bij wilgenroosje. Deze komt vooral voor aan oevers en greppels.
Eetbaarheid
Blad (van april tot de bloei) bevat veel vitamine C, te gebruiken in een theemengsel. Gekend als kapoorie in Rusland. Ook ter vervanging van gewone thee. Ook in sla of als gekookte groente te verwerken. Smaakt naar veldsla.
Jonge stengel kan je schillen en als een soort asperge opeten.
Bloemen en bloemknoppen zijn (rauw) eetbaar.
Jonge wortel (april) kan je gebruiken als kookgroente, of laten drogen en als verdikkingsmeel verwerken. Geroosterde wortelstokken als surrogaat koffie. Wortel heeft een zoete en scherpe smaak.
Ook het harig wilgenroosje kan je op dezelfde manier gebruiken.
Volksgeneeskunde
Jonge wortelstok werd vroeger in volksgebruik als verzachtend middel gebruikt (wortel bevat slijmstoffen) op de luchtwegen. Werd vroeger ook dondertoren genoemd: men gebruikte het wilgenroosje om de bliksem af te weren.
Pluizige zaden werden als opvulmateriaal gebruikt.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Bloeiende kruid, soms de wortel, meestal inwendig via infuus of tinctuur
Inwendig:
ontstekingswerend, anti-oedemateus en ontzwellende op de prostaat. Daarom een middel bij goedaardige prostaatvergroting en de ermee gepaard gaande problemen zoals allerlei plasproblemen. Ook bij ontsteking van de prostaat.
Door de slijmstoffen verzachtend op de luchtwegen.
Door de looistoffen gebruikt bij diarree (bij kinderen)
Uitwendig: als verzachtende gorgeldrank vb mondspoelmiddel bij aften, angina (door slijmstoffen) of via omslagen bij wondheling (looistoffen).
Geen nevenwerkingen gekend. Wel voorzichtigheid met medicijnen of andere kruiden tegen BHP (benigne prostaathypertrofie)
Het harig wilgenroosje werd vroeger ook medicinaal ingezet, maar nu is daar geen betrouwbare info meer over gevonden.
Bijkomende weetjes
Anders dan de naam doet vermoeden, heeft wilgenroosje niks met rozen te maken. Het blad gelijkt op een wilgenblad.
De bloesems openen zich aan de tros van onder naar boven waardoor zelfbestuiving voorkomen wordt. (de bloemen zijn eerst alleen mannelijk en pas de volgende dag vrouwelijk)
Pioniersplant. Duikt vaak als eerste op na brand of boskap.
Wilde Oregano - Wilde Marjolein (Origarum vulgare L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Wilde oregano/marjolein is een vaste plant uit de lipbloemenfamilie (Lamiaceae). Wilde marjolein kan je in de supermarkten en tuincantra kopen als oregano en wordt ook weleens palingkruid genoemd. Wilde marjolein groeit in gematigde streken, wordt 30 tot 60 cm groot en bloeit van juli tot in september met roze, zelden witte, tweeslachtige, zygomorfe (tweezijdig symmetrisch) bloemen die in schermvormige pluimen staan. De wilde versie is doorlevend, de gewone oregano is 1-jarig.
Eetbaarheid
Dit kruid (blad) is niet weg te denken uit de Italiaanse (pizzakruid) en Griekse keuken vanwege zijn typisch kruidige, pittige, licht zoete smaak en sterke geur.
Volksgeneeskunde
De plant werd in de Middeleeuwen geroemd als vrijwel onfeilbaar middel tegen rode lepra en als middel tegen mieren in combinatie met zwavel. In de volksgeneeskunde werd het gebruikt tegen zwaarmoedigheid en verdriet. Ook deed het dienst om de duivel uit te drijven.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
De plant wordt voor welke indicaties gebruikt? Dit bekend keukenkruid gebruikt men als middel tegen mond-en luchtweg ontstekingen, indigestie, winderigheid, diarree, kiespijn, …
Welke delen van de plant kunnen gebruikt worden? Bladeren en bloemen (herba): de bloesem als tinctuur tegen spijsverteringsstoornissen en periodes van stress. De blaadjes als infuus bij vooral luchtwegproblemen. Etherische olie meestal te verstuiven, als massageolie en badolie: voor rust, kalmte en ook luchtwegaandoeningen.
Wat zijn mogelijke contra-indicaties: als etherische olie niet gebruiken bij kinderen onder de 12 jaar evenals niet aan zwangere en zogende vrouwen (kruid mag wel). Bij aromatherapeut ten rade gaan! Bij de andere toedieningen geen toxische nevenwerking bij terapeutische doseringen.
Bijkomende info/weetjes
Marjolein of marjoraan is een teer en zeer gevoelig plantje dat niet tegen koude kan en de smaak is niet zo krachtig en iets zoeter dan oregano.
Oregano of wilde marjolein daar zijn de bladeren breder en donkerder dan de gewone marjolein. De smaak is pittiger, sterker en pikanter.
Waterpeper (Persicaria hydropiper L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Duizendknoopfamilie (Polygonaceae). Voorkomen: op open stikstofrijke grond, langs weilandsloten.
Stengel vaak rood gekleurd.
Bladen zijn lancetvormig enkelvoudig met vlezig stengelomvattend tuitje (typisch duizendknoopfamilie), vergroeide steunblaadjes.
Bloem: groen of roodachtig.
Eetbaarheid
Bladeren, scheuten (3->6) en bloemen (7->9) kunnen vers en gedroogd gebruikt worden als peperachtig specerij.
Ook de zaden (9) om gerechten (weing van nodig) te kruiden.
Volksgeneeskunde
Op basis van de flavanoïden: diuretische en antireumatische eigenschappen en werkt mild sedatief en bloeddrukverlagend.
Inwendig: waterzucht, urineverstopping, onderdrukte menstruatie.
Uitwendig: zweren en reuma
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Indicaties: bloedstelpend en bloedvat vernauwend: bij hevig bloedverlies tijdens de menstruatie; bloedende aambeien; inwendige bloedingen van de luchtwegen, urinewegen, maag en uterus
Welk deel van het kruid wordt gebruikt: volledige bovengrondse deel (herba) in tinctuur en infuus
Zijn er mogelijke contra-indicaties: volgens verschillende werken geen toxische bijwerkingen bij therapeutische dosissen
Er wordt altijd gewezen op voorzichtigheid bij zwangere vrouwen
Watermunt – Mentha aquatica L.
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo :
Behoort tot de Lipbloemenfamilie (Lamiaceae).
Hoogte : 30-90 cem.
Bloei: juli-herfst.
Bloemen naast okselstandig, ook eindstandig in bolvormige bloeiwijze (geen aar). Meeldraden steken uit de kroon. Plant vaak paars aangelopen.
Aan waterkanten, greppels, vochtig bos en grassland, rietland.
Algemeen in Europa. Aromatisch ruikend.
Tot 3% etherische olie (hoofdzakelijke carvon), looistoffen en flavonoiden.
Eetbaarheid :
Lichtbittere smaak, maar kan worden gebruikt zoals tuinmunt in sauzen, chutneys, koude dranken en thee. Smaak is iets zachter en zoeter dan de bekende pepermunt. Vers of gedroogd te gebruiken als thee, kruiderij voor zoete gerechten, salads en groentegerechten. Het gedroogde kruid wordt ook gebruikt voor het aromatiseren van tabak.
Volksgeneeskunde :
In de oudheid als krampopheffend en kalmerend effect aangewend.
Dodoens zag in munt een middel voor de maag en de vertering en bevel ze aan bij maagpijn, braken, hik, darmkrampen en menstruatiepijnen, hoofdpijn en overvloedige menstruatie.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde :
Gebruikte delen: vooral het blad, soms de bloeiende toppen met de bladeren.
Bij maagdarmkrampen, kolieken, galwegaandoeningen, flatulentie, gastritis, anorexie. Ook bij verschillende pijnen (hoofdpijn, zenuwpijn, reumatische pijn, keelpijn enz…
Contra-indicaties: niet toedienen bij galstenen, maagbreuk, bij een homeopatische behandeling. Mogelijke interacties met calciumantagonisten en met histamine H2-receptorblokkerende medicijnen en zuurremmers.
Klassieke contra-indicaties: zwangerschap, borstvoeding.
Opgelet: watermunt bevat GEEN menthol en is daarom ook geschikt voor baby’s en peuters.
Vogelmuur (Stellaria media L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Bij de wandelingen kwamen we regelmatig verschillende muur soorten tegen die tot het geslacht Stellaria behoren waarvan er wereldwijd denkelijk een 90-tal soorten bestaan. In onze contreien zijn er een 8-tal bekend.
Over Vogelmuur zijn de meeste gegevens te vinden over eetbaarheid en medicinaal gebruik.
Stellaria is een geslacht dat tot de anjerfamilie (Caryophyllaceae) behoort.
Stellaria - Stella (latijn) = Ster om de gelijkenis in vorm van stervormige kroonblaadjes.
Algemeen dezelfde kenmerken voor alle muursoorten:
in bijscherm vertakt
bladeren tegenoverstaand
5 witte kroonbladen
3 stijlen.
Meestal 10 meeldraden behalve bij duinvogelmuur 1-3 en vogelmuur kunnen het er 1-3 of 8 zijn.
Doosvrucht met 6 kleppen.
Stengel: onder de knopen met 1 lijst haren zonder kliertjes, roodachtig en groen .
Bladeren: eirond tot elliptisch, onderste gesteeld, bovenste zittend.
Bloemen: tot max 1cm. Kroonbladen diep ingesneden. Kroonbladeren even lang als de kelkbladeren soms ontbrekend. Groeit, bloeit en vormt zaad meerdere keren per jaar.
Bodem: voedselrijke vooral stikstofrijke vaak bemeste en omgewerkte gronden, licht tot halfschaduw.
Inhoudsstoffen: saponinglycosiden, coumarine en hydrocoumarines, carbonzuren flavanoïden, vitamine C (150-350mg per 100gr.)
Eetbaarheid
De hele plant is eetbaar, best vers te gebruiken om zo geen voedzame eigenschappen te verliezen.
Onder andere toe te voegen in slaatjes met ander wilde kruiden.
Of vers door de soep mixen, vermengen in smoothie i.p.v. spinazie, vers door uw aardappelpuree,…
Volksgeneeskunde
Werd het gebruikt bij bloedhoesten en tuberculose.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Wondhelend, verzachtend, koelend en ontstekingswerend, samentrekkend windafdrijvend, bloedzuiverend, diuretisch menstruatieopwekkend, expectorant (oplossen van slijmen)
Maar wordt vooral gebruikt om (snij)-wonden te verzorgen en heeft de bijzondere eigenschap om JEUK en irritatie te verzachten, waardoor het goed in te zetten is bij eczeem en psoriasis in de vorm van zalven met vogelmuur.
Werkt onmiddellijk gunstig in op hardnekkige zweren door kompressen te leggen en 2à3 maal te verversen per dag.
Om jeuk te verzachten maak je een zeer sterk infuus en voeg het aan badwater toe.
Ook bij acute oogletsels, hebben de gekneusde bladeren een waardevolle bijdrage.
Werkt ook licht diuretisch verzacht de blaas en nieren.
Inwendig te gebruiken als remedie bij reuma.
Gebruik vers of als infuus met gedroogd kruid.
Bij overdosering kan diarree optreden en braken.
Niet voor zwangere vrouwen.
Varkensgras (Polygonum aviculare L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Behoort tot de Duizendknoopfamilie (Polygonaceae).
Liggende stengels.Bladeren lancetvormig.
Bloemen alleenstaand/enkele in bladoksels (niet in aren).
Eénjarig.
Lengte : 0,4 – 1 meter.
Bloei : mei-herfst. Zomerannuel.
Langs wegkanten, ruderaalterrein, greppels, bouwland.
Algemeen in Europa.
Eetbaarheid
Bladeren: jong varkensgras kan van mei tot juni verwerkt worden in stevige salads, kruidenpuree, spinazie, soepen en groentengerechten. Je kan in deze periode de bladeren ook ontsappen en het sap met water of yoghurt aanlengen tot een verfrissende drank. Tot de stengels en scheuten vezelig worden, kan je ze ook gebruiken. Zaden: van augustus tot oktober: als graan verwerken, over een maaltijd uitstrooien, mengen met meel en in groentenburgers doen.
Volksgeneeskunde
In traditionele Chinese geneeskunde wordt de plant ingezet bij parasitaire huidbesmettingen, urineretentie en galklachten.
Dit kruid versterkt de aandoeningsziel. Geeft meer weerstand bij kwalen die met het gevoelsleven samenhangen, zoals de maag, de vrouwelijke organen en de nieren. Past bij het type mens. In de herfst is het kiezelzuurgehalte het hoogst.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Is een natuurlijke bron van oplosbaar kiezelzuur (silicium) maar algemeen ook een rijke mineralenbron.
Wordt ingezet bij chronische luchtwegaandoeningen en bronchitis door de zwakke expectorerende eigenschappen (losmaken slijmen) samen met de bindweefselversterkende werking van het kiezelzuur.
Door de adstringerende tanines wordt het ook gebruikt bij laryngitis en angina, diarree, enteritis, aambeien en witverlies.
Het kan ook zijn nut hebben bij fracturen en tijdens herstelperioden omwille van zijn remineraliserend effect.
Geen toxische nevenwerkingen bij therapeutische dosissen.
Valse salie - (Teucrium scorodonia L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Valse salie kan 30 tot 60 centimeter hoog worden. Valse salie komt voor in Marokko, Noord-Portugal, Noord-Spanje, in heel Frankrijk, Noord-Italië, België, Luxemburg, Nederland, Groot Brittannië, Duitsland, Zuid-Zweden en Zuid-Noorwegen. Het groeit graag langs spoorwegen, bospaden, duinen, net gekapte vlaktes en bermen. Valse salie wordt ingezet voor medicinale doeleinden. In de volksgeneeskunde is het sinds lange tijd een kruid dat nier- en blaasperikelen de baas wordt en het gaat reumatische aandoeningen tegen.
Eetbaarheid
In zijn smaak en geur lijkt valse salie op hop. Het wordt zelfs gebruikt als vervanger van hop tijdens de bierbereiding. Het bier wordt er sneller helder door maar valse salie geeft meer kleur af aan het bier.
Volksgeneeskunde
Valse salie werd traditioneel gezien als een middel wat de werking van de nieren en de blaas ondersteunt. Hierdoor wordt het voor het lichaam makkelijker om afvalstoffen af te voeren. Dat leidt er vervolgens toe dat de oorzaken va reumatische aandoeningen zoals artritis en jicht kunnen worden weggenomen; deze worden namelijk veroorzaakt door een verhoogde aanwezigheid van urinezuur. Het werd eveneens ingezet bij keelproblemen en om oude zweren schoon te maken. Tegenwoordig wordt van valse salie ingezien dat het beschikt over de volgende eigenschappen: het is samentrekkend, windafdrijvend, zweetdrijvend, diuretisch, menstruatieopwekkend, algeheel versterkend en wondhelend.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
a) welke indicaties ?
b) welke delen van de plant in welke vorm :
c) contra-indicaties :
Van valse salie wordt voor fytotherapeutische doeleinden het hele bovengronds groeiende kruid gebruikt. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen, etherische olie, teucrioresinen, de bitterstof morrubine, saponinnen, polyfenolzuren, taninnen en flavonoïden.
a) Valse salie heeft een eetlustopwekkende werking. De maagsapsecretie wordt verhoogd en daardoor wordt het voedsel efficiënter verteerd. Daarnaast wordt er meer gal afgescheiden na het innemen van valse salie. Gal is belangrijk voor de lever; hoe meer gal er is hoe beter de lever zijn functie kan uitoefenen. Ook hierdoor worden er meer voedingsstoffen verwerkt en opgenomen in het bloed. Om deze redenen heeft valse salie ook een tonicum werking; het is een versterkende stof voor heel het lichaam.
Fytotherapeuten kunnen het voorschrijven bij:
· Anorexie of verminderde eetlust,
· Atone dyspepsie of slechte spijsvertering door gebrek aan spijsverteringssappen,
· Zwakke leverwerking,
· Verminderde darmperistaltiek.
Overige medicinale werkingen
· Valse salie heeft een diuretische werking.
· Deze plant gaat diarree tegen.
· Valse salie kan wormen verdrijven.
· Uitwendig kan het worden ingezet om wonden en zweren te behandelen.
· Ontstekingen van neus- en slijmvliezen worden door een spoel en gorgelmiddel op basis van valse salie behandeld.
b) Van valse salie wordt voor fytotherapeutische doeleinden het hele bovengronds groeiende kruid gebruikt. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen, etherische olie, teucrioresinen, de bitterstof morrubine, saponinnen, polyfenolzuren, taninnen en flavonoïden.
Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken.
· Moedertinctuur: driemaal daags 40 druppels innemen voor elke maaltijd,
· Infuus of thee: twee koffielepels gedroogd kruid 10 minuten zachtjes laten doorkoken, wat infuseren wordt genoemd.
Bij bovenstaande therapeutische doseringen zijn geen bijwerkingen bekend.
Langdurig gebruik is ten stelligste af te raden, zeker niet bij zwangere vrouwen. (☠)
Bijkomende info/weetjes
Valse salie durft men wel eens Gamander of Echte gamander te noemen, maar let op want hiermee bedoelen ze de zéér gelijkende TEUCRIUM chamaedrys mee. Altijd uitkijken dus!!!
!!! Het verdient wel aanbeveling om zeker te weten dat het om Teucrium scorodonia, valse salie gaat, en niet om de Teucrium chamaedrys want de zeer verwante en erop lijkende Teucrium chamaedrys kan leverproblemen veroorzaken!!!
Valeriaan (Valeriana officinals L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
30 tot 150 cm recht omhoog groeiende, meerjarige plant met tegenoverstaande, geveerde en smalle bladeren.
Bloeit in juni – juli. Meestal witroze bloesems in schermvormige tot halfbolle schijnschermen, die een zoete geur verspreiden. Deze staan in paren met een eindstandige bloemscherm aan de top van de stengel. De individuele bloem heeft 5 bloemblaadjes.
Inhoudsstoffen: etherische olie, valepotriaten en een geringe hoeveelheid alkaloïden
Valeriaanfamilie of Valerianaceae
Komt vooral voor in vochtige weiden, vochtige bossen en waterkanten. Vrij algemeen in Europa
Eetbaarheid
Voor de bloei kunnen de bladeren gebruikt worden in gehakte kruidenmengsels.
Bloemknoppen en bloemen kunnen gebruikt worden als versiering en als smaakmaker voor bijvoorbeeld limonade, fruitgerechten, siroop enz.
Wortels oogsten van oktober tot november kunnen ook als keukenkruid dienst doen. Wel voorzichtig want wortel heeft een sterk medicinale werking (zie verder). Bij het drogen van de wortel komt een specifieke, veelal onprettige geur (kattenpis) vrij.
Volksgeneeskunde
Bosjes valerian werden opgehangen om boze geesten uit het huis te houden. Werd al gebruikt ten tijde van Hippocrates omwille van zijn sedatieve eigenschappen.
Ook verwante planten terug te vinden in de Chinese geneeskunde als ontspannend middel.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Valeriaan- wortel werkt rustgevend. Het heeft een rustgevende werking op de geest en veroorzaakt geen sufheid of concentratiestoornissen.
Het heeft een gunstig effect op neurovegetatieve klachten zoals nerveuze maag of prikkelbare darm te wijten aan teveel spanning.
Heeft ook een gunstige werking op gespannen spieren en is mild slaapverwekkend.
Valeriaan werkt eerder kortdurend en de inname moet herhaald worden.
Valeriaanpreparaten zijn weinig stabiel en zijn gevoelig voor werking van temperatuur, alcohol enz. Daarom zijn gestandaardiseerde preparaten met gegarandeerde hoeveelheden inhoudsstoffen aan te raden. Indien er geen valepotriaten aanwezig zijn, zal de sedatieve werking vooral moeten komen van de etherische oliën (met onder meer valereenzuur) en zal er hoger gedoseerd moeten worden.
Wil je een infuus voor de rustgevende werking dan is dit enkel mogelijk via een koud maceraat (met water tot max 40°C) met hierin 1 tot 2 koffielepels gedroogde wortel.
Tinctuur maar door alcohol weinig of geen valepotriaten aanwezig.
Uitwendig ook mogelijk door een thee van valeriaan- wortel aan bad toe te voegen of via een omslag..
Mogelijke interacties met andere geneesmiddelen die het centraal zenuwstelsel beïnvloeden en hier steeds in overleg met de arts. Ook niet voor zwangere vrouwen en bij borstvoeding.
Sommige mensen ervaren een stimulerende werking
Weetje
Katten zouden euforisch over de grond rollen als ze aan de plant ruiken daarom in de geschiedenis gebruikt als lokaas voor ratten, muizen, knaagdieren (Rattenvanger van Hamelen) en wilde katten.
Stalkaars (Verbascum densiflorum - Bertol.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Behoort tot de helmkruidfamilie (Scrophulariaea). Grootte tussen de 30cm en de 200 cm. Bloeitijd van juli tot september. Schutbladeren zijn tussen de 15 en 40 mm. Alle bladeren zijn aflopend (ook de laagstaande bladeren zijn niet gesteeld). Bloemen zijn 30-50mm groot. De bladeren zijn toegespitst. Felgele, geurende bloemen van 3,5 tot 5,5 cm groot met een platte kroon. De plant is geheel grijs-witwollig behaard. 3 van de 5 helmdraden zijn eveneens witwollig behaard. De helmknoppen zijn aflopend aan de helmdraad. 5 meeldraden dikwijls behaard. Bloeiwijze met een aar/tros of soms een pluim.
Vooral te vinden in bermen, langs bosranden, op kaalslag en stortplaatsen, op open, droge, kalkrijke, omgewerkte grond. Vrij zeldzaam in België. Verspreid in Midden -en Zuid-Europa.
Lijkt op de koningskaars : verschil : De stempel van de koningskaars is knopvormig maar NIET langs de stijl aflopend. (Bij de stalkaars is de stempel wel langs de stijl aflopend). De bloemen van de stalkaars zijn 2x zo groot dan die van de koningskaars.
Verschil met de Zwarte toorts: de helmdraden van de zwarte toorts zijn PAARS behaard. De helmdraden van de stalkaars zijn grijs-witwollig behaard.
Onderste bladeren zijn langgesteeld. Bij de stalkaars zijn de laagstaande bladeren NIET gesteeld.
Eetbaarheid
De gele bloemen kunnen geoogst worden tussen juni en augustus en vers of gedroogd in theemelanges gebruikt worden. De bloemen kunnen ook gekookt als aroma en goudgele kleurstof toegevoegd worden aan siroop, limonade of alcoholische dranken (bloemen een tijdje laten intrekken en er weer uit halen).
Ook de bladeren kunnen vers of gedroogd gebruikt worden in huisthee. Ze dienen wel geplukt te worden voor de bloei (van april tot juni).
Smaak: het aroma van de bloemen doet denken aan gedroogde appelschijfjes, fruitig, misschien iets straffer. De bladeren zijn bitterder en fruitiger.
Volksgeneeskunde
De stalkaars wordt in de volksgeneeskunde gebruikt als urinedrijvend middel tegen reumatische klachten en bij neuralgieën. De inheemse volken van Noord-Amerika rookten het gedroogde blad samen met andere geneeskrachtige planten tegen astma, bronchitis en andere longklachten. Vanwege de slijmstoffen is het een geliefd middel tegen de hoest. De slijm werkt prikkelverzachtend en de saponinen lossen het taaie slijm in de bronchiën en vergemakkelijken het uithoesten. Stalkaars wordt evenwel nooit afzonderlijk gebruikt.
Werd gebruikt als wrijfmiddel bij pijn.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Voor welke indicaties kan de plant gebruikt worden: de plant werkt ontstekingsremmend, antibacterieel en antiviraal, en wordt bij verkoudheid en hoest ingezet. Bovendien heeft hij een algemeen rustgevende en nachtrustbevorderende werking.
Uitwendig bevordert het fijngemaakt blad de doorbloeding en ondersteunt de wondgenezing.
Verhelst verwijst naar de stalkaars bij de bespreking van de Verbascum Thapsus L. (Toorts): men kan ook de bloemkroon van de Stalkaars gebruiken. Van de Toorts gebruikt men in mindere mate de bladeren en de bloemen, zelden de wortel.
Bijkomende info/weetjes
Bevat slijmstoffen, saponinen en kalium.
Marcellus Empiricus bericht dat de stalkaars in de Gallische volksgeneeskunst samen met enkele andere planten tot een middel tegen jicht werd verwerkt. Bij het fijnwrijven van de stalkaars moest men zeggen : “Summum caelum, ima terra, medium medicamentum”. (Helemaal boven de hemel, hemel onder de aarde, in het midden het geneesmiddel).
De stalkaars werd in de middeleeuwen boven de staldeur bevestigd om boze geesten uit de stal te weren.
De bloeiwijzen werden vroeger ook als fakkel gebruikt (vandaar de naam). De plant is niet zelden het middelpunt in de “kruidenboeketten” die in veel katholieke landen op 15 augustus (Maria Hemelvaart) worden gewijd.
Speerdistel (Cirsium vulgare Mill.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Van de composietenfamilie (Asteraceae). 2-jarige plant die heel snel groeit. Wordt tot 2 meter groot – en bloeit grootste tijd van de zomer. Heeft veel zon nodig en groeit dus niet in schaduwrijke omgevingen.
Eetbaarheid
Wortels kunnen van af de eerste herfst geschild als kook -en bakgroente gebruiken. De geschilde, zachte stengels en heel jonge, malse, nog nauwelijks stekelige bladeren zijn voor de bloei (april tot juni) zelfs rauw eetbaar. Je kan ze ook als spinazie bereiden. De smaak van de jonge plant is te vergelijken met snijbiet. De bloem-blaadjes kunnen als eetbare decoratie gebruikt worden (van juni tot september)
Volksgeneeskunde
Er is weinig informatie terug te vinden in de literatuur over de geneeskrachtige werking van deze plant. Wat ik op het internet kon vinden is het volgende: pappen en decoct worden gemaakt ter behandeling van rheumatische gewrichts-pijnen – tegen bloedingen. (moet dus allemaal met voorzichtigheid geinterpreteerd worden).
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Er is – in de wetenschappelijke studies - weinig tot geen informatie terug te vinden over de geneeskrachtige werking van speerdistel.
Smalle weegbree (Plantago Lanceolata L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Bladeren smal, lang en lancetvormig met opvallende in de lengte lopende nerven.
Aarachtige bloeiwijze met weinig opvallende bloemetjes (vanaf mei)
Zeer algemeen in België en Nederland. Tredplant
Familie: weegbreefamilie of Plantaginaceae
Inhoudsstoffen (kruid): overwegend glycosiden (o.a aucubine), slijmstoffen, kiezelzuur, looistoffen, bitterstoffen, flavenoïden.
Eetbaarheid
Alles = eetbaar
Van april tot juni (voor de plant bloeit) bladeren te bereiden als spinazie, in een omelet of quiche. Nadien worden de bladeren taai.
Bloemen (de aren) zijn van mei tot juli eetbaar
Zaden van augustus tot oktober zijn eetbaar en bevatten een nootachtige smaak.
Ook de wortel is eetbaar (heeft een fijnvertakte wortel).
Volksgeneeskunde
Sinds de oudheid veel gebruikte plant. Alle planten van de weegbreefamilie hebben een antibacteriële werking door de aanwezigheid van aucubine.
Verlicht luchtwegeninfecties, maar ook gebruikt bij onstekingen van de urinwegwegen, maag-darmonstekingen.
Het sap van de vers geperste bladeren werd gebruikt om wonden te genezen en bloeding te stelpen
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Smalle weegbree is een sterke geneeskrachtige plant.
Inwendig: het kruid als tonicum voor de luchtwegen, omwille van zijn antibacteriële en verzachtende werking op de luchtwegen. Is ook onstekingswerend, mild samentrekkend en anti-allergisch. Topkruid bij bronchitis, en andere luchtwegeninfecties!
Ook te gebruiken bij andere onstekingen zoals maag-darmonsteking, urinewegenonsteking.
De zaden bevatten veel slijmstoffen en kunnen ook gebruikt worden bij constipatie om via zwelling de darmperistaltiek te bevorderen (niet zo sterke werking als vlozaad).
Uitwendig het kruid Omwille van zijn samentrekkende, wondhelende, antibacteriële, jeukwerende werking goed te gebruiken bij allerlei wonden zoals schaafwonden, zweren, jeukende huidaandoeningen, oogonsteking (compres), mond -en keelaandoeningen (gorgelen) enz. Ook als basis in de cosmetica via hydrolaat, infuus.
Grote weegbree heeft een vergelijkbare, maar minder krachtige werking!
Gulden sleutelbloem of echte sleutelbloem (Primula veris L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
In onze contreien komen 3 soorten sleutelbloemen voor die alle 3 gele bloemen hebben:
Gulden sleutelbloem of echte sleutelbloem (Primula veris L.)
Kenmerken: lange rimpelige bladeren thv wortel en aan de top van de 15-30 cm hoge, bladloze stengel staan de klokvormige bloemen. Deze zijn aan de binnenkant oranje en hebben zoete geurvlekken, de zogenaamde honingmerken. Zeldzame plant. Beschermd
Stengeloze sleutelbloem (Primula vulgaris L.)
Zeer zeldzame soort die slechts 5 tot 10 cm hoog wordt. Komt meer voor in de Alpen en Scandinavië. Deze soort is de stamvader van de gekende tuinprimula’s.
Slanke sleutelbloem (Primula elatior L.) die op vochtige plaatsen (drassige weilanden, vochtige bossen…) groeit en sterk gelijkt op de gulden sleutelbloem of echte sleutelbloem. Een belangrijk verschil is dat de bloemkroon bleekgeel is.
Inhoudsstoffen: saponinen (vooral in de bloemen met kelk en wortel), flavonoïden, primulaverine.
Eetbaarheid
Verse bloemen zijn eetbaar, rauw maar ook te verwerken in een gerecht.
Bladeren kunnen gekookt of vers gegeten worden.
Volksgeneeskunde
Pas na de eerste wereldoorlog raakte de sleutelbloem in gebruik als hoestmiddel.
Wortel is diuretisch en werd al langer in de volksgeneeskunde gebruikt vooral bij reumatische klachten. Ook gebruikt omwille van zijn niesverwekkende eigenschappen.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Zowel de Primula veris L. als de Primula elatior L. kunnen gebruikt worden om het ophoesten van slijmen te bevorderen en zijn slijmoplossend bij hoest en bronchitis met taaie slijmen (door de saponinen). Werkt ook onstekingswerend (door primulaverine) op de luchtwegen. Vooral de wortel, soms de bloemen met kelk, worden hiervoor gebruikt.
UItwendig bij ontstekingen
Weinig nevenwerkingen, soms gevoeligheid bij personen met maagproblemen of licht allergsiche huidreacties. Niet aan zwangere vrouwen (baarmoederstimulerend) en niet bij krampachtige hoest, of astma
Sleedoorn (Prunus spinosa L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Sleedoorn of ook weleens zwarte doorn genoemd kan 1 tot 3 meter hoog worden. De jonge takjes zijn behaard en lopen uit tot spitse doorns en krijgen na de bloeitijd gesteelde eliptische bladeren met een gezaagde bladrand. Rond maart-april komen éérst de kleine witte bloemen. Deze staan zo dicht bij elkaar dat het lijkt of heel de struik ermee bezaait is. Uit die kleine bloemen onstaan groene vruchten, bolvormig en rechtopstaand. Later veranderen ze van deze groene kleur naar donkerblauw, zijn berijpt en hebben een doorsnee van ruim 1 cm. De sleedoorn treffen we in ons land meestal in heggen aan een riviergebied, in loofbossen, langs akkers en duinen aan. Ze hebben de voorkeur in een kalkhoudende bodem te staan.
Eetbaarheid
De bloemen oogst men het liefst direkt na het ontluiken rond de periode maart-april. Ze bevatten nitrilglycosiden, flavonglycosiden (hoofdflavon is het kamferol-3-O-glycoside), cumarineverbindingen, koolhydraten, “sporen van amygdaline, blauwzuurglycosiden” en benzaldehyde.
De vruchten worden in de herfst verzameld als er nachtvorst overheen is geweest. Meestal gebruikt men ze vers maar worden ook gedroogd. Ze bevatten koolhydraten, vruchtenzuren, tannines, pectines, kleurstoffen, vitamine C en prunicyanine.
De smaak van de bessen zijn wrang, maar ééns ze de nachtvorst hebben doorstaan smaken ze veel milder.
Volksgeneeskunde
In de Middeleeuwen werd sleedoornbes gebruikt om sterke drank van te maken. Vandaag de dag worden sleedoornbessen nog steeds gebruikt om taarten, jam, sap, azijn en alcoholmengsels te maken.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Voor welke indicaties kan de plant gebruikt worden? De bloemen hebben een veilige en zachte laxerende werking, dit is vooral inzetbaar voor kinderen met constipatie en milde maagklachten. De bloemen zouden ook urinedrijvende en bloedzuiverende eigenschappen bevatten.
De vruchten hebben een samentrekkende eigenschap en zouden nut hebben bij diarree, flatulatie en blaas –en urinewegontstekingen. Aangelengd sap kan gebruikt worden om te gorgelen om tand-en mond-aandoeningen te minderen. Is ook aansterkend. De siroop kan gebruikt worden als licht laxerend middel.
Welke delen van de plant worden onder welke vorm gebruikt? De bloemen worden gedroogd en gebruikt als infuus (maximum 2 tot 7 gram per dag) of er kan ook een moedertinctuur (maximum 3 x 30 druppels per dag) van gemaakt worden.
De vruchten kunnen vers of gedroogd gebruikt worden. Meestal maken fabrikanten er preparaten van en zal je op de gebruiksaanwijzing de gewenste maximale hoeveelheid per dag in te nemen vinden. Een handjevol verse bessen kan men ongeveer 5 minuten afkoken in 1 liter water en gezeefd gedurende de dag op drinken.
Zijn er contra-indicaties bekend? Wie niet overdoseert hoeft geen toxische nevenwerkingen te vrezen, noch voor de bloemen, noch voor de vrucht.
Bijkomende info/weetjes
De mummie Ötzi die gevonden is op de Italiaans-Oostenrijkse grens bevatte resten van sleedoorn in de buik. Daar zijn leeftijd rond de 5300 jaar geschat wordt, is dit het oudste bewijs dat de mensheid sleedoornbessen at.
Schijfkamille (Matricaria discoidea (DC.))
It all begins with an idea.
Algemene Planteninfo
Schijfkamille behoort tot de composietenfamilie (Asteraceae) en onderscheidt zich van (echte) kamille doordat de witte stralenkrans (lintbloemen) ontbreekt.
Oorspronkelijk komt hij van Noordoost-Azië, maar komt nu in veel gebieden van Europa voor. De plant wordt 5 – 30 cm hoog en bloeit vanaf juni tot de herfst. Schijfkamille heeft fijne, geveerde bladeren en groengele bloemhoofdjes (zonder witte lintbloemen). De vrucht is een nootje. Bij aanraking komt er een typische geur vrij die veroorzaakt wordt door het vrijkomen van etherische oliën. De plant komt voor op open, bewerkte grond en wordt beschouwd als (on)kruid. Het is een tredplant overal te vinden.
Inoudsstoffen: bitterstoffen, etherische olie, flavonoïden, cumarinederivaten enz.
Er komen in onze natuur verschillende planten voor die de naam kamille dragen zoals echte kamille (Matricaria chamomilla), schijfkamille, reukloze kamille (Tripleurospermum maritimum), gele kamille (Anthemis tinctoria) enz. Tot het geslacht kamille (Matricaria L.) , met bloemhoofjes zonder stroschubben, behoren de echte kamille en de schijfkamille. De gele kamille, stinkende kamille en valse kamille behoren tot het geslacht van Anthemis L. of schubkamille. (bron Heukels)
Het onderscheid tussen schijfkamille en echte kamille is vrij eenvoudig: Schijfkamille heeft geen witte lintvormige bloemen en is meer gedrongen. Bovendien groeit het laag bij de grond.
Eetbaarheid
De zéér jonge blaadjes zijn eetbaar en kunnen in een salade mee gemengd worden. Best de bladeren rauw eten vooraleer de plant in bloei komt omdat anders de bladeren bitter worden.
Ook de bloemknop en de groene omwindselblaadjes (juni tot augustus) zijn eetbaar en hebben een specifiek, fris aroma. Je kan ze mengen onder een gerecht, versuikeren, thee van maken. In tegenstelling met de blaadjes smaken de bloemknoppen aromatisch.
Volksgeneeskunde
Vanaf de 19de eeuw werd de schijfkamille in Europa ingevoerd om als studieobject in botanische tuinen, het eerste verwilderde exemplaar stamt al uit het jaar 1840 toen er ééntje in Zweden werd aangetroffen. Er werden toen geneeskrachtige eigenschappen toegeschreven als zijnde verlichting van maag- en darmkrampen en tegen worminfecties. In tegenstelling met de echte kamille geen ontstekingsremmende werking.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Niet van toepassing, daar de schijfkamille volgens verschillende bronnen de geneeskracht van échte kamille mist. Er zijn tot op heden geen fytotherapeutische, chemische gegevens beschikbaar van schijfkamille.
Bijkomende info/weetjes
Schijfkamille wordt grotendeels als een vervelend onkruid gezien volgens bepaalde bronnen.
Andere bronnen beweren dat de etherische olie van de schijfkamille voor sommige huidproblemen gebruikt wordt, maar kan nergens gestaafd worden. Voorzichtigheid met deze plant is hier dus aan te raden.
Schapenzuring (Rumex acetosella L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Is een vaste plant die tot de duizendknoopfamilie (Polygonaceae) behoort. de tweehuizige plant komt algemeen voor in Europa die 10 tot 60 cm hoog kan worden en vormt véél en lange ondergrondse uitlopers. De 3 tot 7 cm lange, spiesvormige bladeren zijn omgekeerd –eirond tot lijnvormig. De plant bloeit van mei tot de herfst met meestal groene of lichtrood aangelopen pluimen. Soms donkerrood. De 1 tot 1,5 mm lange vruchtklepjes zijn niet of nauwelijks langer dan de vrucht. Ze zijn ongetand en zonder knobbels. De vrucht lijkt op een driekantig nootje. 1 gram van dit zaad bevat wel 3800 zaadjes. Men vindt deze plant meestal op droge, stikstofhoudende, kalk-arme en zure zand-, heide- en veengrond.
Eetbaarheid
De jonge blaadjes kunnen gegeten worden en smaken fris zuur door het aanwezige oxaalzuur. Voor het bereiden van vleesschotels is het ook uitermate geschikt. Zuring kan je ten allen tijden gebruiken om je gerecht een rins smaakje te geven. Grote hoeveelheden in rauwe vorm worden wel afgeraden door het oxaalzuur dat in het plantje te vinden is.De jonge blaadjes kunnen gegeten worden en smaken fris zuur door het aanwezige oxaalzuur.
In Utrecht wordt de als spinazie toebereide zuringpuree met krenten gegeten.
Volksgeneeskunde
In de oude geschriften is steeds sprake van het verse kruid dat de zieken ter verfrissing wordt gegeven evenals tegen “inwendige, vurige en verterende koortsen”
Tegenwoordig geeft men het kruid bij gebrek aan eetlust, urineretentie en als bloedzuiverend middel. Men schrijft er ook een gunstige werking op de lever aan toe.
S. Kneipp liet patiënten zuring in wijn gekookt innemen tegen buikpijn.
De thee zou in- en uitwendig gebruikt worden tegen huidziektes.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Tegen welke indicaties kan het kruid gebruikt worden? Schapenzuring bevat ook carotenoïden en chlorofyl, evenals citroenzuur, appelzuur, wijnsteenzuur en tannine; de chlorofyl kan voor vele functies in het lichaam nuttig zijn. Het zorgt voor zuurstof in de bloedbaan. Dit is belangrijk omdat kankercellen niet kunnen leven bij zuurstof. Ook zou het kankerpatiënten beter kunnen leren omgaan met chemotherapie en bestralingen, het kan de schade van de stralingswonden verminderen en bescherming bieden bij röntgenstralen. Chlorofyl kan cardiovasculaire gezondheid verbeteren en ook leverzuiverend zijn.
Welke delen van de plant kunnen op welke manier gebruikt worden? Alle delen van schapenzuring (bladeren, bloemen, wortels en stengels) worden overigens medicinaal gebruikt. De bladeren en de stengels moeten worden geoogst voordat de plant gaat bloeien. Wortels worden in de herfst geoogst. De bladeren zijn rijk aan vitamine A, B, C, D, E, K en bevatten 8 tot 12% carotenoïden.
Zijn er contra-indicaties bekend? Omwille van het aanwezige vrije en gebonden oxaalzuur moeten grote hoeveelheden zeker vermeden worden. Mensen met jicht, reuma en overmatige maagzuurproductie kunnen zich beter beperken tot kleine hoeveelheden.
Bijkomende info/weetjes
Uit de folklore is over de rumex-soort bekend geworden dat de plant een “KRACHT” bezat om wapens te dwingen hun doel onfeilbaar te treffen. Ook gaat er een verhaal rond dat men door zuringzaad in zijn muts te doen, iemand op afstand schade kon berokkenen, als voorwaarde gold wel dat de jongeman die het zaad verzamelde nog maagd moest zijn omwille van de kracht van de maagdelijke zuiverheid.
De zaadjes kan je gebruiken om te garneren. Bij inmaak als k(n)appertje door salades en sauzen.
Zuringplanten bevatten oxaalzuren, sowieso met mate gebruiken en naarmate het seizoen vordert best vermijden wegens te hoge concentratie oxaalzuur. (☠)
