Kompassla - Wilde Sla (Lactuca serriola L.)
Kompassla - Wilde Sla (Lactuca serriola L.)
Relevante planteninfo
Kompassla of wilde sla kan tot 2 m hoog worden met opvallende groenblauwe, gedraaide bladeren. Verder is hij verwant aan de eetbare slasoorten (Lactuca sativa L.) maar heeft er uiterlijk weinig mee gemeen.
Penwortel, één of tweejarig.
Onvertakte, kale stengel.
Groenblauwige, sterk gelobd en getande bladeren hebben aan de onderkant op de middennerf een duidelijke rij stekels van 2mm lang (ideaal herkenningspunt, zie foto hieronder). De bovenste helft van het blad keert zich vaak naar boven en is Noord -Zuid gericht. De Oost-West gerichte bladeren zijn tegen de stengel geklapt.
Bloeit meestal van juli tot september met nietige, lichtgele lintbloemen. Bloeiwijze is pluimvormig.
Zowel bladeren als stengel bevatten melksap.
Grijsbruine, behaarde zaden met een pluis.
Inhoudsstoffen: belangrijke bron van mineralen en vitaminen.
Familie: composieten
Van oorsprong een steppeplant en is pioniersvegetatie voor droge gebieden. Komt de laatste jaren meer en meer voor. Momenteel in stedelijke gebieden een algemene soort geworden.
Giflsa (Lactuca virosa L.) lijkt op kompassla en heeft een met borstelharen bedekte stengel, horizontale stengelbladen, niet altijd stekels, zoals bij de kompassla (als ze aanwezig zijn, dan minder dan 1 mm lang) die meestal niet gedraaid zijn. Deze plant heeft een onaangename geur. Verwarring is mogelijk.
Eetbaarheid
Zachte, jonge bladen en stengeltoppen in het voorjaar rauw te gebruiken. Ook te gebruiken als spinazie of een groentesoep.
Smaak is straf en bitter en na verloop van het seizoen nog bitterder.
Gifsla of Lactuca virosa is niet geschikt voor consumptie!
Volksgeneeskunde
Het melksap bevat een bittere stof die vroeger gebruikt werd als kalmerend en hoestdempend middel en vergelijkbaar was met codeine. Bladeren werden ook gerookt als niet verslavend euforisch middel.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen kennis van gebruik in huidige planten-geneeskunde.
Bijkomende weetjes
De Nederlandse naam kompasplanten verwijzen naar planten waar je de windrichting kan aflezen. Dat hele gedraai is bedoeld om zowel de ochtend -als de avondzon op te vangen en zich te beschermen tegen de hitte van de middagzon.
Waardeplant voor een zeldzame nachtvlinder : de kompassla-uil.
Knopig Helmkruid (Scrophularia nodosa (L.))
Knopig Helmkruid (Scrophularia nodosa (L.))
Relevante planteninfo
Voorkomen: van de inheemse helmkruiden heeft knopig helmkruid veruit het grootste verspreidingsgebied. De soort heeft een Eurosiberisch verspreidingsgebied. Het is een halfschaduwplant die houdt van vochtige tot matige natte voedselrijke en humusrijke, zandig kleiige tot lemig of lemig-kleiige bodems. Komt voor in iets lichtrijkerige bosbegroeiingen. Groeit langs houtkanten, hagen en bermen.
Botanie: knopig helmkruid is een overblijvende plant die in verse toestand onaangenaam ruikt. Er is een knolachtig verdikte wortelstok waaruit een vierkante stengel ontspringt die ongevleugeld is. De plant bereikt een hoogte van 50 tot 100 cm. De bladeren zijn eivormig en hebben een dubbele of onregelmatig gezaagde bladrand. De bloemen zijn roodbruin of groenachtiggeel en bolvormig. De bloemen vormen een pluim. De bloeiperiode is van juni tot september.
Familie: helmkruidfamilie (Scrophulariaceae)
Inhoudsstoffen: saponinen, glucosiden, organische zuren, alkaloïden, flavonoïden, aucubine, …
Eetbaarheid
De wortel en het kruid zijn eetbaar maar absoluut niet lekker, vroeger at men de wortel tijdens hongersnood. Niet meer culinair in gebruik vandaag.
Volksgeneeskunde
In oude geschriften over volksgeneeskunst is informatie te vinden over het gebruik van geknoopt helmkruid staat onder andere: de behandeling van huidkwalen, klierzwellingen en zweren. Het kruid werd ook gebruikt tegen aambeien en als urinedrijvend.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Bij welke indicaties wordt dit kruid toegepast: eczeem, psoriasis, chronische huidziekten met irritatie en jeuk, chronische ontstekingen gepaard met opgezwollen lymfeklieren, constipatie, gewrichtsontsteking, spierontsteking, peesontsteking.
Welk deel van het kruid wordt gebruikt: het kruid en de wortel gedroogd, als tinctuur, thee of infuus.
Zijn er bekende contra-indicaties: omdat knopig helmkruid ook een stimulerende werking heeft op het hart, wordt het gebruik ervan afgeraden bij tachycardie (snelle hartslag).
Er zijn mogelijke interacties met cardioglycosiden zoals digitalis: dan enkel gebruiken op voorschrift van een arts.
Knikkend tandzaad (Bidens cernua L.)
Knikkend tandzaad (Bidens cernua L.)
Relevante planteninfo
Eenjarig kruid, behoort tot de composieten (Asteraceae), wordt tot 80 cm hoog.
Stengel: hoofdjesstelen vlak onder het hoofdje gekromd.
Bladeren: tegenoverstaand, lijn/lancetvormig met getande bladrand
Bloemhoofdjes: 1,5 tot 2,5cm met groenbruine buisbloemen, met of zonder straalbloemen (8)
Vrucht: nootje zonder knobbels, drie- of vierkantig, met omlaag gerichte stekeltjes en 3 of 4 papusnaalden
Voorkomen: op open, natte stikstofrijke grond aan oevers, in sloten en veenputten
Eetbaarheid
Geen relevante informatie over te vinden
Volksgeneeskunde
Geen relevante informatie over te vinden
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen betrouwbare informatie over te vinden
(Kleine) Teunisbloem (Oenothera parviflora L.)
(Kleine) Teunisbloem (Oenothera parviflora L.)
Relevante planteninfo :
Teunisbloemen zijn vrolijke, heldergele nachtbloeiers
Behoort tot de Teunisbloemfamilie.
Bloemen geel, Kroonbladeren 8-16mm - bloei van juni tot sept
Plant rechtop (vnl top). Kroonbladeren <= 12 mm.Stengelharen meestal op groene knobbels.
Stengel zonder rode strepen of vlekken!
Hoogte : 0,5 – 1,5 m.
Tweejarig.
Open, droge vaak omgewerkte zandige grond.
Eetbaarheid :
Alle andere Europese teunisbloemsoorten kunnen op dezelfde manier worden gebruikt :
- Wortels : zolang de jonge teunisbloem nog geen bloemscheuten heeft ontwikkeld, kun je de wortels oogsten. Je kan ze rauw eten, door salades raspen of ze zoals aardappelen in ovenschotels verwerken of in zijn geheel koken.
- Bladeren : van april tot juni kun je de bladeren van de nog niet bloeiende plant in fijne reepjes rauw door salade mengen of ze als spinazie stoven.
- Bloemstengel, bloemknoppen, bloemen : de eerste jonge bloemstengels kun je van april tot juni geschild rauw eten of als roerbakgroente bereiden. De bloemknoppen zijn van juni tot september een delicatesse in salades of, ingemaakt in olie, als antipasti. De bloemen zelf zijn ook eetbaar en heel decoratief in salades en andere gerechten. Ook kunnen ze versuikerd worden.
- Vruchten : de groene, nog niet taaie vruchten laten zich in augustus en september net als de bloemstengel verwerken.
- Zaden: vanaf september kun je de uitgerijpte, olierijke zaden op de wijze van sesamzaad in koekjes verwerken of roosteren in een droge koekenpan (superfood van eigen bodem)
- Smaak: de plant smaakt mild snijbietachtig. Soms wordt de smaakzin vervormd en een bittere, metaalachtige bijsmaak ervaren. De wortels doen denken aan schorseneren.
Volksgeneeskunde :
Als spoedmaatregel bij ruwe plekken op de huid en kloofjes : plet 1 handvol rijpe zaden en breng ze direct aan. Doe er 30-60 minuten een kompres om en was alles dan af.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde :
Uit de teunisbloem worden vloeibare extracten en olie bereid. Deze olie bevat poly-onverzadigde essentiële vetzuren en is o.a. rijk aan het zeldzame gammalinoleenzuur (GLA)
Inwendig toegepast hebben deze een bloedreinigende en krampoplossende werking. Siroop van de bloemen en bladeren worden ingezet bij kinkhoest, astma en maag- en darmproblemen. De olie van de zaden is in- en uitwendig te gebruiken bij neurodermitis, eczeem, acne en is algemeen erg heilzaam voor de huid. Verder ook beschreven als werkzaam bij oa arttritis, leverschade, hoge bloeddruk en om verhoogde cholesterolwaarden te verlagen.
- Opgelet: niet aanwenden bij epilepsie, schizofrenie en medicatie die hierop werkt (teunisbloemlolie verlaagt mogelijk de prikkeldrempel met grotere kans op aanvallen) Teunisbloemolie heeft een bloedverdunnend effect. Bij het nemen van medicatie sowieso in overleg met de arts.
Algemeen is teunisbloemolie sterk onderhevig aan oxidatie waardoor de extractie en het bewaren van de olie erg omzichtig moet gebeuren.
Bijkomende info/weetjes
De bloemen gaan hoogzomer tegen 21u s’avonds schoksgewijs open. Circa een halfuur later beginnen ze een zoete geur te verspreiden. In de loop van de volgende ochtend zijn ze uitgebloeid. Waardeplant voor heel wat nachtvlinders.
Kleine Aster (Aster tradescantii L.)
Kleine Aster (Aster tradescantii L.)
Relevante planteninfo :
Behoort tot de composietenfamilie (Asteraceae). De Nederlandse benaming “Kleine Aster” wordt niet eenduidig gebruikt en wordt gebruikt voor verschillende asterplanten : Vb: Aster lateriflorus 'Valentin” maar ook Aster tradescantii. Het is deze laatste Latijnse benaming die in de Veldgids Nederlandse Flora is opgenomen.
De Heukel’s flora meldt dat de familie zeer variabel is in bloemenkenmerken en daardoor blijkt het niet goed mogelijk om de soort bevredigend in 2 groepen te splitsen. Algemeen wordt wel gesteld dat het een tuinplant is.
Kenmerken :
Wortelstok lang en dun. Stengel meestal naar de top met enkele rijen korte haren of haren langer en stengel rondom behaard. Omwindselbladen tot 1 ½ mm breed, spits of iets stomp. Middelste en bovenste stengelbladen met versmalde voet zittend, niet stengelomvattend. Lintbloemen wit of zeer licht gekleurd, later vaak rood verkleurend, 5-13 mm lang. Hoofdjes 12-20 mm breed. Stengelbladen met versmalde of iets geoorde voet zittend. 0,50-1,20. Bloeitijd : augustus tot oktober.
Groeit op natte tot vochtige, voedselrijke grond aan rivier- en kanaaloevers, langs spoorwegen. Vooral als tuinplant.
Eetbaarheid :
Geen betrouwbare gegevens bekend
Volksgeneeskunde :
Geen betrouwbare gegevens bekend
Gebruik in huidige planten-geneeskunde :
Geen betrouwbare gegevens bekend.
Klein hoefblad – (Tussilago farfara L.)
Klein hoefblad – (Tussilago farfara L.)
Relevante planteninfo
Klein hoefblad wordt ongeveer 30 centimeter hoog en kent gele bloemen. Het is één van de eerste voorjaarsbloeiers. Hij groeit graag in bermen en hellingen en soms tussen het gras. Je ziet het ook veel op net omgewoelde stukken grond. Het is een pioniersplant. Van oorsprong groeit dit plantje alleen in Europa en delen van Azië. In Noord- en Zuid-Amerika is klein hoefblad succesvol geïntroduceerd. Klein hoefblad is een plant die wordt ingezet in de fytotherapie, de door modern onderzoek ondersteunde vorm van kruidengeneeskunde.
Inhoudsstoffen: slijmstoffen, taninnen, bitterstoffen, etherische olie, pyrrolizidine-alkaloïden, senkirkine, senecionine, tussilagine, isotussilagine, triterpene, mineralen, flavonoïden, carotenoïden en zink.
Familie: Composieten
Eetbaarheid
De jonge bladeren en bloemen van klein hoefblad zijn eetbaar. Je kunt ze gebruiken in soepen, salades en als bijgroente. De smaak van de bladeren is enigszins bitter maar de bitterheid verdwijnt na het koken. Als gedroogd poeder kan het blad dienen als toevoegsel in een kruidenzout. De gedroogde bladeren worden ook verpulverd en als zoutvervanging gebruikt. De wortel van klein hoefblad kan versuikerd worden door het lange tijd in siroop te bewaren, zo krijg je een natuurlijk snoepje. De gedroogde bladeren en bloemen zijn een uitstekend kruid om thee van te zetten dat een beetje naar drop smaakt
Volksgeneeskunde
In de volksgeneeskunde is klein hoefblad een middel bij urinewegontstekingen, koorts, vermoeidheid. Het wordt eveneens als krampwerend middel ingezet. In Oostenrijk wordt dit geneesplantje traditioneel ingezet bij luchtwegen- en huidaandoeningen, bewegingsstoornissen, virale infecties, griep, verkoudheid, koorts, reuma en jicht. Uitwendig is deze plant in de volksgeneeskunde van toepassing als wondkruid op abcessen en zweren. Omdat klein hoefblad in de volksgeneeskunde lang werd gebruikt, is deze plant wetenschappelijk onderzocht op medicinale werkingen.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Van klein hoefblad wordt voor fytotherapeutische doeleinden vooral het blad en minder vaak de bloemen gebruikt. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame inhoudsstoffen: slijmstoffen, taninnen, bitterstoffen, etherische olie, pyrrolizidine-alkaloïden, senkirkine, senecionine, tussilagine, isotussilagine, triterpene, mineralen, flavonoïden, carotenoïden en zink.
Voor welke indicaties wordt dit kruid gebruikt? Klein hoefblad beschikt over slijmstoffen. Deze stoffen hebben een verzachtende werking op slijmvliezen. In het geval van klein hoefblad werken de slijmstoffen als expectorans; overdadig aanwezige en taaie slijmen worden makkelijker los gehoest. Ze maken vervolgens plaats voor minder visceuze slijmstoffen. Hierdoor werkt het hoeststillend. Daarnaast hebben de polysachariden een ontstekingswerende werking. Daar de plant adstringerende of samentrekkende kwaliteiten heeft, kan het ingezet worden bij slijmvliesontstekingen in mond en keel.
Ze zijn bovendien weerstandsverhogend en werken krampopheffend. Deze waslijst aan medicinale werkzaamheden is voor fytotherapeuten aanleiding klein hoefblad voor te schrijven bij de volgende indicaties :
· Bronchitis of luchtwegenontsteking,
· Spastische bronchitis of bronchitis met hoest,
· Droge prikkelhoest,
· Spastische hoest,
· Tracheïtis of luchtpijpontsteking,
· Laryngitis of strottenhoofdontsteking met heesheid,
· Kinkhoest,
· Astma
Welke onderdelen van de plant worden op welke manier gebruikt? Er zijn een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken:
het kruid
thee of infuus:
Opgelet: deze plant bevat pyrrollizidine-alkaloïden (zie contra-indicaties)
Zijn er contra-indicaties bekend bij het gebruik van dit kruid? Omdat vooral de bloem pyrrollizidine-alkaloïden bevat, wordt fytotherapeutische gebruik van de bloem afgeraden. Pyrrollizidine-alkaloïden zijn in bepaalde hoeveelheden schadelijk voor de lever. Sommige onderzoeken, enkel gedaan op dieren, zouden aantonen dat langdurig overdadig gebruik tot kanker kan leiden. Maar zeker niet te gebruiken bij leveraandoeningen zoals bijvoorbeeld zwakke leverwerking, leverontsteking, levercirrose enz. Ook zwangerschap en het zorgen zijn contra-indicaties.
Bijkomende info/weetjes
In het Latijn wordt klein hoefblad Tussilago farfara genoemd. Tussilago is een samenstelling van tussis wat ´hoesten´ betekent en agere, wat Latijn is voor verdrijven. Het plantje kreeg deze naam omdat het de hoest verdrijft. Farfara betekent ´hoef van het veulen´. De Nederlandse naam is hier een vertaling van. Het blad heeft de vorm van een klein hoefijzer, oftewel, de hoef van een paard.
Klein hoefblad verboden
Een zwangere vrouw dronk dagelijks thee van klein hoefblad. Haar kind is overleden aan een leverziekte. Dat kwam door de pyrrolizidine-alkaloïden. Duitsland en Oostenrijk besloten direct na dit voorval om het gebruik van de plant te verbieden. Daarna is er een variant van klein hoefblad gekweekt waarin de pyrrolizidine-alkaloïden niet meer zitten, deze kan gewoon veilig worden genomen.
Buiten dit jonge kind zijn er verder geen meldingen van dodelijke leveraandoeningen.
Kleefkruid (Galium aparine L.)
Kleefkruid (Galium aparine L.)
Relevante planteninfo
Kleefkruid is een plant uit de Sterbladigenfamilie/Walstrofamilie (Rubiaceae) en de plant dankt zijn naam aan het feit dat ze vast blijft zitten aan alles wat er langs strijkt. Dit komt door de vele haakjes die aan de stengel en de vruchten van kleefkruid zitten. Ook de bladeren zijn voorzien van haakjes maar minder dan de rest van de plant. Planten en vruchtjes blijven hangen in de vacht van dieren, waaronder vrijwel alle zoogdieren en zo worden de vruchten over een grote afstand verspreid. De bladeren zijn boven het midden het breedst en éénnervig en staan in kransen van zeven bijeen. De stengel is verdikt aan de toppen. De plant bloeit van mei tot oktober en heeft dan kleine onopvallende witte bloempjes, deze zijn 2 mm in doorsnee. Uit deze bloemen ontstaan dan de kleine vruchtjes met de vele haakjes aan. De vruchtjes zitten twee aan twee. Ze zijn 6-8 mm groot en kleuren paarsachtig of groen. Kleefkruid komt eigenlijk op véél plaatsen voor omdat ze zowel in de zon als in de schaduw kunnen groeien. Op voedselrijke en vochtige bodems vormen ze in geen tijd een soort van matten waardoor de rest van de planten geen kans meer krijgen om te groeien. De plant groeit héél vaak tussen brandnetels, dovenetels en fluitekruid.
Eetbaarheid
Je kan dit kruid vooral in het voorjaar eten als er nog geen zaadvorming heeft plaatsgevonden en de haakjes nog niet sterk aanwezig zijn. Pluk wat toppen af en was de wilde groente eerst met koud water. Overgiet vervolgens het kruid met kokend water. Spoel nadien af met koud water. Nu kan je van het kruid een mooi balletje maken en met keukenkoord of lange weegbree vastbinden. Vervolgens laat je ze maximum één minuutje koken (kleefkracht verdwijnt). je kunt de bolletjes fijnsnijden om te gebruiken in bijvoorbeeld een spinaziestamppot, als groen extraatje bij aardappeltjes, gemengd met rijst enz…
Volksgeneeskunde
Voor knoestgezwellen en kanker werd “ Het versch uitgeperste sap van kleefkruid tot zes onsen daags genomen”. Verder werd het kruid ook gebruikt bij de vallende ziekte (epilepsie), hysterie, vitusdans (een neurologische ziekte die gekenmerkt wordt door onwillekeurige schokkerige bewegingen), zenuwpijnen, troebele urine, gruis-en steenvorming.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Voor welke indicaties kan de plant gebruikt worden? Bij gezwollen lymfeklieren, amandel -en neuspoliepenontsteking, psoriasis, droge eczema, dermatitis, zweren, neusslijmvliesontsteking, bijholteontsteking, waterzucht, nier-en blaasstenen, blaasontsteking, te weinig urineproductie, bedwateren, auto-immuunziekten, kankerdiëten
Welke delen van de plant kunnen in welke vorm gebruikt worden? Herba (kruid (gedroogd)), maar vooral als vers sap aangewend (wel het jonge kruid want de weerhaakjes zijn irriterend voor de keel).
Zijn er contra-indicaties bekend? Momenteel geen contra-indicaties over gevonden en wordt kleefkruid als “veilig” beschouwd, doch wil ik erop wijzen om dit niet zomaar ineens op eigen houtje te gaan gebruiken zonder méér info van uw behandelend arts of natuurarts!
Bijkomende info/weetjes
Cleavers en Gaillet gratteron zijn de Engelse respectievelijk Franse naam voor dit kruid. Beide woorden betekenen “hakmessen”. De wetenschappelijke naam “galium” is afgeleid van gala (melk). Vroeger werd het kruid gebruikt om melk te stremmen voor kaasbereidingen. De plant is rijk aan kiezelzuur en saponinen waardoor het bijna geen last heeft van insectenvraat of schimmelaantastingen.
Kale jonker (Cirsium palustre(L.) Scop.)
Kale jonker (Cirsium palustre(L.) Scop.)
Relevante planteninfo
Het geslacht vederdistel (Cirsium(Mill.)) bestaat uit een 7-tal bij ons voorkomende soorten waaronder de kale jonker . De algemene kenmerken voor dit geslacht zijn:
2-jarig of overblijvend.
Stengels = stekelig gevleugeld.
Bladen zijn verspreid ook stekelig en veervormig.
Hoofdje is paarsig (wittig voor de moesdistel).
Omwindsels: over elkaar liggend eindigend stekelpuntig (NIET teruggeslagen wat een kenmerk is t.o.v. Carduus een ander geslacht).
Pappus is bij dit geslacht veervormig.
De kale jonker behoort tot de composieten (Asteracee).
Beschrijving van de kale jonker:
Stengel: kan tot 150 cm hoog worden, is roodpaars aangelopen, zwak spinachtig behaard en in de top vertakt.
Blad: 1ste jaar ontwikkelt zich een wortelrozet. Is lijn,-lancetvormig, bochtig veerspletig tot 3-lobbige slippen.
Hoofdnerf eindigt in een stekel.
Hoofdjes bloeien van 6-9 in zeer kort gesteelde, bladloze kluwens 3-5 bijeen, aan de top van de stengel. Paars rode 2-slachtige buisbloemetjes.
Omwindselbladen niet teruggeslagen, aanliggend paarsig, zwak puntig eindigend.
Het vruchtje is een dopvruchtje en de pappus is geveerd wat verwijst naar de geslachtsnaam: vederdistel.
Houdt van natte, matig voedselrijke, matig zure tot kalkhoudend bodem te vinden langs graslanden, oten, bermen, loofbossen en duinvalleien maar geen zeekleibodems.
Familie: composieten
Eetbaarheid
Jonge bladen en scheuten mits afknippen van de stekels in salades mee verwerken of gekookt als groente…eerlijk gezegd: nogal omslachtig,
Ook het vee is er niet voor te vinden, maar is wel geliefd door een bepaald schapenras (Max Loagthon).
Volksgeneeskunde
Geen relevante info over te vinden
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen relevante informatie over te vinden
Bijkomende informatie/weetjes
Waardplant voor koninginnenpage en bont dikkopje
Woekeraar: het gezegde luidt:
Distels breken is distels kweken
Distels maaien is distels zaaien
Distels trekken is distels stekken
Grote (wilde) Kaardebol (Dipsacus fullonum (L.))
Grote (wilde) Kaardebol (Dipsacus fullonum (L.))
RRelevante planteninfo
Voorkomen: komt van oorsprong uit Noord-Afrika (Maghreb). Grote kaardebol is hier nu een soort van Zuid-, Westen, Midden-Europa. Het uitspreidingsgebied strekt zich oostwaarts uit tot het noordoosten van Oekraïne. Groeit op vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, basische bodems. Te vinden op kanaaldijken, wegbermen, braakterreinen, graslanden, enz… Kan in lichte schaduw tot volle zon groeien.
Botanie: een stekelige plant, zowel bloem, stengel als blad. Tweejarige plant kan van 70-200 cm hoog worden. De bladeren zijn twee aan twee tegenoverstaand en de vergrote bladvoet werkt als opvangbakje voor water. Lila bloempjes, klein en ongesteeld. Staan bij elkaar op hoge ineengedrongen tros (hoofdje). 5 tot 9 cm lange gemeenschappelijke “kelk” (omwindsel). Elk bloempje heeft naast een eigen vergroeidbladig omwindseltje ook nog een “kelk” van stijve haren. Elk bloempje heeft 4 meeldraden, één stamper en een onderstandig vruchtbeginsel met één zaadknop. Heeft langwerpige bladeren met in het midden een dikke nerf die tot in een punt eindigen. Waardeplant voor vlinders, hommels, honingbijen, groefbijen, solitaire bijen, … De zaadjes worden gegeten door putters (distelvinkjes).
Familie: kamperfoeliefamilie (caprifiliaceae)
Inhoudsstoffen: iridoïden, saponinen, koffiezuur-derivaten, kalizouten, looistoffen, inuline, bitterstoffen en scabioside (glucoside). Volgens bepaalde wetenschapper zou er ook een alkaloïde aangetroffen zijn genaamd lamine.
Eetbaarheid
Geen betrouwbare informatie te vinden over de eetbaarheid van deze plant.
Volksgeneeskunde
Werd vroeger als spijsverteringsbevorderend en urine-en zweetdrijvend middeltje ingezet.
Traditioneel wordt de wortel aangewend bij jicht, artritis, reuma, waterzucht, geelzucht, galklachten,
Wordt de laatste jaren ook geroemd voor werking tegen de ziekte van Lyme.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Tegen welke indicaties wordt deze plant gebruikt: werkt bloedzuiverend, bij waterzucht werkt het urineafdrijvend, zweetafdrijvend. Jicht en reuma klachten. Werkt ook eetlustopwekkend;
Welke delen van de plant worden gebruikt: wortel en bladeren in de vorm van tincturen, decocten, smeersels ,…
Zijn er bekende contra-indicaties: niet gebruiken bij kinderen jonger dan 12 jaar. Raadpleeg een deskundige alvorens supplementen van grote kaardebol te gebruiken in geval van zwangerschap, lactatie, medicijngebruik en ziekte.
Bijkomende weetjes
Zelfbemesting: in de vergrote bladvoet die als waterkommetje dient brengt de plant via die bladeren een verdovende geurstof aan die insekten zoals muggen en mieren lokt. De stof in het water verdooft de insecten waardoor ze verdrinken. De dode rottende insecten (voedingsstoffen) die in het water liggen neemt de plant weer op via zijn bladeren.
Uitgebloeide bloemknoppen werden vroeger als wolkam gebruikt om wol voor het spinnen te kaarden.
Judaspenning (Lunaria annua L.)
Judaspenning (Lunaria annua L.)
Relevante planteninfo
Behoort tot de familie van de Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie). Stengel is rechtopstaand, bladen hartvormig, waarvan de onderstel lang gesteeld. Vruchten elliptisch (2-7 cm lang) aan de voet en top afgerond, sterk zijdelings afgeplat. Na de bloei is het typische zilveren vlies te zien waar de afgeplatte vruchten tegenaan zitten. Bloeit in mei en juni, wordt 30 tot wel 100 cm groot. Komt vooral voor op vochtigem voedselrijke, meer of minder beschaduwde plaatsen. Kroonbladen roodpaars, soms wit.
Eetbaarheid
Tegenstrijdige informatie over terug te vinden - we raden dus niet aan om deze plant te verwerken in salades, groeten-sappen, soepen of wat dan ook.
Volksgeneeskunde
Geen betrouwbare informatie over terug te vinden
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen informatie over terug te vinden
Bijkomende info/weetjes
De naam van de plant zou komen van de platte vrucht-dozen, die op oude munten (penningen) lijken.
Japanse Duizendknoop (Fallopia japonica (Houtt.) Dcne.))
Japanse Duizendknoop (Fallopia japonica (Houtt.) Dcne.)
Relevante planteninfo
De plant groeit van oorsprong in het Oostelijke deel van Azië. In Noord-Amerika en Europa is deze vaste plant een nieuwkomer die het goed doet. Hij heeft bamboe-achtige stammetjes die drie meter hoog kunnen worden. Hij behoort tot de Duizendknoopfamilie (Polygonaceae). Duizendknoop wordt als een invasieve plant beschouwd. Botanici maken zich druk dat een uitheemse soort de inheemse soort verdringt. De Japanse duizendknoop is een diepwortelende vaste plant met lange holle stengels (stammetjes) met zijtakken van 5 tot 12 cm waaraan grote bladeren zitten. De plant vormt stevige wortelstokken. De stengel is opgebouwd uit holle stengelleden en op de grens tussen twee van deze zit een knoop waaraan zich een zijtak en een blad bevinden. De zijtakken zijn op deze wijze verder opgebouwd. De wand van de stengel bestaat uit twee delen, een dik deel dat groen is en voor stevigheid zorgt en een doorzichtig vlies met rode vlekjes. Gezamenlijk ziet de stengel er dan groen uit met rode vlekjes. De plant bloeit in augustus-september met crèmewitte, soms witroze bloemen. De vruchten zijn roodachtig en hebben een vliezige zoom of vleugel om de vruchten. Groeit in groepen op voedselrijke vochtige bodem langs beken of rivieroevers bij voorkeur in de volle zon, alhoewel schaduw ook goed verdragen wordt. De plant kan een temperatuur van maar liefst -35 graden verdragen. In de Chinese geneeskunde is het een zéér gewaardeerde plant.
Eetbaarheid
De scheuten van Japanse duizendknoop zijn goed eetbaar. Oogst ze tussen de 15 à 20 cm en schil de iets dikkere stengels. De smaak is volgens menigen beter dan rabarber. Je kan dit koken, stomen en verwerken in jams, marmelades, compote maar evengoed als groente enz…. Het is een behoorlijk gezonde groente met veel vitamine A , mineralen en bevat resveratrol, (een sterke anti-oxidant).
Volksgeneeskunde
Werd (en wordt nog altijd) vooral in de Chinese geneeskunde gebruikt.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Wordt bij welke indicaties gebruikt? Goed bij COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) ofwel chronische obstructieve longziekten, bronchitis, astma, longemfyseem, hart -en vaatziekten, menopauzeklachten, preventie osteoporose, uitblijvende menstruatie, PMS, menstuatiepijn, …
Welke delen van de plant worden in welke vorm gebruikt? Van japanse duizendknoop wordt voor fytotherapeutische doeleinden de wortel gebruikt. Voor de exacte dosis van Japanse duizendknoop moet je bij een fytotherapeut ten rade gaan.
Welke contra-indicaties zijn bekend? Het is een veilig kruid, maar contact met de huid kan bij een aantal mensen huiduitslag ontstaan.
Bijkomende info/weetjes
De wortel van de japanse duizendknoop is een bron van resveratrol, een stof waarvan men in onderzoek op dieren denkt dat het tumors bestrijdt. Zelfs de zéér snel voortwoekerende kankertumors zouden door resveratrol een halt toegeroepen worden. Resveratrol is onder andere in staat om een kankercel binnen te dringen en ervoor te zorgen dat de kankercel zichzelf doodmaakt, wat apoptose wordt genoemd. Onderzoekers hopen binnenkort over technieken te beschikken om resveratrol op magnetische wijze uit japanse duizendknoop te onttrekken. Resveratrol wordt momenteel al als antikankersupplement verkocht.
Sommige natuurartsen raden dagelijkse inname van 9 tot 30 gram thee van de wortel van japanse duizendknoop aan voor de ziekte van LYME, maar dit is in de fytotherapie geen gemeengoed.
Jakobskruiskruid (Jacobae vulgaris L.)
Jakobskruiskruid (Jacobae vulgaris L.)
Relevante planteninfo
Jakobskruiskruid, een overblijvende plant groeit meestal op open zandige, matig voedselrijke, droge tot matig vochtige grond. De plant wordt 30 tot 90 cm hoog en bloeit vanaf juni t.e.m. oktober. De bloemenhoofdjes hebben 12 tot 15 (meestal 13) gele afstaande straalbloemen met 3 stompe tandjes met in het hart gele buisbloemen. Hoofdjes staan in dichte schermvormige pluimen. Omwindselbladen bevatten een zwarte top. Bovenste bladeren zijn dubbel geveerd en de onderste bladeren zijn veerdelig met een eindslip die meestal verdorren tijdens de bloei. Boven het midden van de plant zijn de groene tot roodbruinige stengels vertakt en spinnenwebachtig behaard dat later wel verdwijnt.
Familie: composieten
Eetbaarheid
Niet eetbaar, giftig voor mens en zoogdier (vooral vee) omdat het 16 verschillende alkaloïden, waaronder pyrrolizidine-alkaloïden, bevat. De bloemen zijn 2x zo giftig als de rest van de plant. Paarden en koeien eten het instinctief niet op als het ergens in hun weide groeit. Als deze plant per ongeluk in hun hooi verwerkt is, wordt het niet herkend en wel opgegeten. Het gif tast de lever aan.
Volksgeneeskunde
Jacobskruiskruid (GIFTIG!!!) werd vroeger (nu nog soms) verward met Sint Janskruid omdat de bloem rond dezelfde periode ook geel bloeit maar zijn door kenners gemakkelijk van elkaar te scheiden.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
N.v.t. GIFTIG!!!
Bijkomende info/weetjes
Ondanks dat deze plant giftig is voor mens en zoogdier, vormt hij wel een voedselbron voor de zebrarups, de larve van, jawel … de Sint-Jacobsvlinder (Tyria jacobaea).
Verder is de plant ook een voedselbron voor de bladroller (Eucosma campoliliana), de duinzijdebij (Colletes fodiens, solitaire bij), een soort kever (Longitarsus jacobaeae) en de zaadvlieg (Botanophila seneciella)
Ijzerhard (Verbena officinalis L.)
Ijzerhard (Verbena officinalis L.)
Relevante planteninfo
Inheems in Europa: Middellands zeegebied, West-Azië, Noord-Afrika. Een vaste plant uit de ijzerhard familie (Verbanaceae) die tot 1 meter hoog kan worden.
Voorkomen: kale ruige graslanden, droge, steenachtige grond die alkalisch en stikstofrijk is. Je ziet hem vaak in spoor-, en wegbermen en het kruid vertoeft graag in de zon.
Botanie: blad behaard, ruw, sterk ingesneden en onregelmatig getand, onderste bladeren zijn kort gesteeld, smal en tegenoverstaand.
Bloemen: staan in bloeiaren en zijn bleek-lila, bijna ongesteeld met kleine kroonbuis. Bloemen, zijn 4 tot 5-tallig vergroeid. Onderlippen zijn groter dan bovenlippen.
Stengel is vierkant en stijf, vertakt boven het midden.
Lijkt wat op de familie van de lipbloemen maar dan zonder de bebladerde bloeiwijze.
Inhoudsstoffen: bestaan vooral uit iridoïglycosiden, bitterstoffen, looi-,en slijmstoffen…
Eetbaarheid
Bladeren voor de bloei maar hebben een bittere smaak. Mits je ze fijn snijdt en laat weken of blancheren kan je ze toevoegen aan soep, ovenschotels. Vanaf juni worden ze te bitter van smaak.
Bloemetjes kunnen als eetbare decoratie gebruikt worden.
Volksgeneeskunde
Thee van de lange bladeren werkt reinigend, evenals goed bij migraine, krampen, milt en nierkwalen, geelzucht en kinkhoest.
Vers kruid in azijn tegen hoofdpijn.
De thee bevordert de menstruatie.
Tinctuur tegen astma.
Extract van de wortel bij gal-, en leverziekten.
Een andere bron vermeldt het gebruik bij verkoudheid en versterkt het immuunsysteem.
Verbetert ook de spijsvertering en reguleert de stofwisseling.
Zou licht urinedrijvend werken (en dus helpen bij reuma)
Bloedreinigend, migraine verzachtend, zenuwsterkend.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Bij welke indicaties wordt deze plant gebruikt? Bij zenuwuitputting, nervositeit, slapeloosheid, depressie, weemoedig, herstel bij griep, angsten, hoofdpijn, migraine.--> door de aanwezige iridoïde glucosiden: verbanaline die een zachte werking heeft op het parasympatisch systeem: zenuwversterkend, kalmerend, aansterkend en angstwerend.
Bij moeilijke spijsvertering, als aperitivum vooral door de bitterstoffen. Maar ook bij maagpijnen, maagdarmkrampen vooral krampopheffend door de aanwezige verbanaline. Ondersteunt een zwakke leverwerking, geelzucht en galproblemen.
Eveneens bij hoest, gezwollen klieren, astma: het helpt slijmen op te lossen, bevordert het ophoesten van de slijmen en is hoestbedarend door verbanaline.
Tijdens een vroeg stadium van koort door de zweetdrijvende en verkoelende werking.
Bevordert de menstruatie en stimuleert de baarmoeder (weeën) door de verbinine ; hoe? bevordert de contractie (is snellere beweging) van de gladde spieren van de baarmoeder.
Bij onvoldoende melkafgifte werkt de verbinine stimulerend.
Bij gewrichtsklachten, jicht en zenuwpijnen is het ontstekingswerend door iridoïdglycosiden tevens (zenuw-,)pijnstillend
Bij oedeemvorming, preventief bij nierstenen door de zwakke urinedrijvend werking.
Tonicum voor de schildklier: helpt die te normaliseren.
Bij hoge bloeddruk
Uitwendig gebruik: bij alle snij- schaaf en brandwonden: een compres
Bij aften, tandvleesontstekingen en keelpijnen een gorgeldrank.
Ook aan te raden in geval van eczema en abcessen.
Samengevat heeft Ijzerhard een brede, maar steeds milde werking voor veel uitéénlopende klachten.
Welke delen van de plant worden gebruikt, en in welke vorm? Bovengrondse kruid wordt geoogst voor deze bloeit.
Vorm: tincturen, infusen en gedroogd kruid.
Afkooksels voor de kompressen, gorgeldrank bij uitwendig gebruik.
Zijn er contra-indicaties bekend? Niet voor zwangere vrouwen, vanwege weeënopwekkend.
Opgepast in combinatie met medicijnen voor de bloeddruk en hormonale preparaten.
Bijkomende weetjes
Vroeger een alom heilig kruid met magische eigenschappen.
Ondanks zijn gebrek aan geur en simpele uiterlijk werd het bij de Germaanse, Romeinse en oude Keltische culturen beschouwd als een krachtig toverkruid om je te beschermen tegen kwade machten en bliksem.
Hop (Humulus lupulus L.)
Hop (Humulus lupulus L.)
Relevante planteninfo :
Behoort tot de familie van Cannabaceae, hennepfamilie. Het is een 2-huizige klimplant die zich wijzerszin slingert rond struiken en bomen en zich vasthecht met 2-puntige haren, bloemen zijn 1-slachtig: mannelijke zijn in pluimen, de vrouwelijke in eivormige kegels: de hopbellen.
Voorkomen: op vochtige tot natte, voedselrijke grond in loofbossen en struikgewas vaak in moerasbos.
Eetbaarheid :
Gekweekt voor het maken van bier.
De hopscheuten kunnen van april gegeten worden, of als bladgroente koken of rauw uitgeperst tot vers sap.
De bloemen: hopbellen zijn bekend voor de smaak van bier en kunnen als thee gebruikt worden. De mannelijke bloemen kunnen als malse gestoofde groenten genuttigd worden.
De wortels: de jonge wortels kunnen als roerbak- of kookgroente gebruikt worden.
Volksgeneeskunde :
Vroeger werden de volwassen bladeren en stelen gemengd door tabak.
De monniken kenden de kalmerende, slaapbevorderende en libidoverlagende werking.
Als hopkussen voor de moeilijke slapers.
Verse hop fijnwrijven, inhaleren van de geur: hoofdpijn voorkomend uit stress, rustgevend effect. Hopthee met een halve theelepel mosterdzaad (niet op kauwen) tegen indigestie, ingewands- en spijsverteringsklachten. Gelijke delen hop en paardenbloem om het stimuleren van de lever. Als algeheel tonicum om het lichaam te versterken en als zenuwkalmerend middel, als stimulans op de spieren en klieren waaronder de geslachtsklieren die een lichte opstoot ontvangen van het natuurlijke oestrogeen gehalte van hop.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde :
Bevat lupine (bier), hopeïne (hormonen), xanthohumol.
Indicaties: menopauzale klachten, zenuwachtigheid/ stress, overdreven libido, nerveuze spijsvertering, verstoorde darmflora, preventie/ therapie gynaecologische aandoeningen.
Uitwendig: voor slecht helende wonden, pijnstillend voor zenuwpijnen artritis en..
Welke delen van de plant worden gebruikt: vrouwelijke bloemen (strobulus lupili), hopmeel: de hopklieren die tijdens het drogen uit de geopende bloeiwijze vallen nl. lupuline of hopmeel genaamd. In tinctuur- infuus- extract of als poeder van hopbellen. Maar evengoed als hopomslag of –kussen, hopwijn.
Mogelijk negatieve interacties: niet gebruiken bij depressieve klachten, bij zwangerschap (fyto-oestrogeen) en niet bij hormoonafhankelijke voorgeschiedenis van baarmoeder (-hals), eierstok-, borstkanker, fibromen, endometriose trombose of embolie.
Tenzij (zoals altijd) op advies van een arts.
(Witte) Honingklaver (Melilotus albus Medik.)
(Witte) Honingklaver (Melilotus albus Medik.)
Relevante planteninfo
Bij de honingklaver behoren nog 3 andere soorten Melilotus waarvan de citroengele honingklaver (Melilotus officinalis (L.) Lam.) degene die het meest medicinaal gebruikt wordt zoals de naam het zegt ‘officinalis’. Andere zijn: De goudgele (M. altissimus (Thuill.)) en de kleine (M.indicus (L.)All.).
Behoort tot de vlinderbloemfamilie (Fabaceae).
Botanie: het is een 2-jarige plant die overwintert met winterknopjes aan de voet van de plant op de dikke penwortel die reservevoedsel bevat. Ze worden tot 1.5 m hoog en zijn vertakt.
Blaadjes staan verspreid, zijn 3-tallig getand waarvan het middelste gesteeld is en bezit 2 ongetande steunblaadjes.
Bloemen van juli tot september(witte bloemen). Bloeit korter dan de goudgele honingklaver die op dezelfde plaatsen voorkomen.
De vruchtjes zijn peultjes met 1 zaadje.
Voorkomen: houdt van zonnige open plaatsen, vochtig tot droge omgewerkte gronden, langs sporen en bermen, houd niet van zure bodems.
De inhoudsstof coumarine geeft een zeer aangename geur af.
Eetbaarheid
Gaat over de citroengele honingklaver mits geen specifiek vermeldingen over de witte honingklaver.
Scheuten, loof met bloemen en zaden, wortel en bladeren alles is eetbaar.
Volksgeneeskunde
Gaat over de gele honingklaver
Symptomen van ongemak en gevoel van zware benen gerelateerd aan problemen met veneuze bloedcirculatie, evenals bloeduitstortingen en kneuzingen
Behandeling van lichte huidontstekingen.
Urinedrijvend.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Alleen voor de citroengele honingklaver.
Voor welke aandoeningen wordt deze plant gebruikt? in geval van chronische veneuze insufficiëntie, aderlijke stuwingen, spataderen en de gevolgen daarvan zoals zwaartegevoel en spanningen in de benen.
Krampen in de kuiten door de aderlijke stuwingen… oedemen: licht diuretisch.
Aambeien.
Aderwandontstekingen (ook gebruikt ter preventie van).
Voorkomen van bloedstolsels.
Uitwendig: dit kruid wordt gebruikt bij oogbaden en huidomslagen
Welke delen van de plant worden op welke manier gebruikt? Voornamelijk door de aanwezigheid van coumarins en flavonoïden, die terug te vinden zijn in de herba en bloeiende toppen.
Er wordt aangeraden om gestandariseerde en gestabiliseerde preparaten te gebruiken om een vast coumarinegehalte te garanderen.
Voldoende lange inname voor een goed effect.
Wordt toegediend in de vorm van moedertinctuur, infuus, koud maceraat, fijngemalen totaalpoeder (gestandariseerd)
Uitwendig: infuus, hydrolaat (oogbaden)
Afkooksel van de bladeren, omslagen bij verzweringen, kneuzingen.
In zalven pleisters en kruidenzakjes.
Suppo’s bij aambeien.
Zijn er bekende contra-indicaties? Heeft een bloedverdunnend effect, dus niet te gebruiken door personen met actieve bloeding (maagzweren) of bij chirurgische ingrepen.
Oppassen voor Interacties met medicijnenen of andere planten die bloedverdunnend werken zoals knoflook… Kleine percentages Coumarine kunnen al bloedverdunnend werken. Coumarine kan ook hoofdpijn en sufheid geven bij teveel en langdurig gebruik.
Opgepast! Correcte verwerking van het kruid is zeer belangrijk. Bij slechte verwerking wordt de coumarine omgezet naar een schadelijke stof, dicumarol, die sterk bloedstollingsremmend is en o.a gebruikt wordt als rattenvergif.
Melilotus betekent: ”klaver die honing geeft”.
Zowel de witte als de gele honingklaver ruiken zoet en geven bij het drogen (door de coumarine) een nog zoetere geur af.
Vroeger gebruikt om aroma aan tabak te geven en om motten te weren.
Bijkomende weetjes:
Melilotus betekent: ”klaver die honing geeft”.
Zowel de witte als de gele honingklaver ruiken zoet en geven bij het drogen een nog zoetere geur af.
En werden vroeger nog gebruikt om aroma aan tabak te geven en om motten te weren.
Opgepast! bij het niet goed drogen kan er dicumarol ontstaan wat een stof is die stollingsremmend werkt (zorgt voor dodelijke werking van rattengif)
Hondsdraf (Glechoma hederacea L.)
Hondsdraf (Glechoma hederacea L.)
Relevante planteninfo
Een over de grond kruipende plant (groeiwijze klimopachtig vandaar verwijzing naar hederacea), op de knopen wortelend.
Bladeren rond, niervormig
Blauwpaarse bloemen in de bladoksels met boven- en onderlip. Bloeit tussen maart en mei.
Groeit zeer algemeen in Europa
Familie: lipbloemenfamilie of lamiaceae
Inhoudsstoffen:onder andere looistoffen, etherische olie, saponinen, bitterstoffen, choline, vitamine C.
Eetbaarheid
Hondsdraf heeft een scherpe smaak waardoor je hem best als toekruid kan gebruiken bij een soep, deeg voor pannenkoeken enz.
Infuus (dosis niet overschrijden)
De smaak is bitter-aromatisch.
Bekend van witte donderdagsoep of groente (overblijfsel van een oud heidens gebruik ). Met 8 kruiden (waaronder hondsdraf) werd op Witte Donderdag soep, of groente of een eimengsel gemaakt met de bedoeling het lichaam te zuiveren na de winter en bescherming te geven tegen ziekten.
Wordt ook gebruikt om bier, schnaps, wijn te kruiden.
Bloemetjes als versiering.
Volksgeneeskunde
Men gebruikte de bloeiende toppen (verse plant gebruiken) al bij de Germanen om op zweren en wonden te leggen. Vroeger ook gebruikt tegen hoest, verkoudheid.
Omwille van de bitterstoffen om de spijsvertering te bevorderen.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Momenteel nog weinig toepassingen.
Inwendig: Bloeiend kruid wordt gebruikt voor de luchtwegen om het ophoesten van slijmen te bevorderen
Zou inwendig hoestillende, krampstillende en licht ontstekingsremmende werking hebben. Ook vermoedelijk een licht urinedrijvende werking
Uitwendig: tegen ontstekingen bij bv abcessen
Brandneteljeuk verminder je met hondsdraf.
Aangegeven dosis niet overschrijden omwille van licht giftigheid en sowieso giftig voor paarden!
Herik (Sinapis arvensis L.)
Herik (Sinapis arvensis L.)
Relevante planteninfo
Behoort tot de kruisbloemenfamilie (Cruciferae of Brassicacea). Eenjarig.
Bloeit tussen mei en september. 30-70 cm groot.
Afstaande ruw behaarde stengel. Blad in omtrek ovaal, diep ingesneden, bochtig getand of geveerd met grof getande eindlobben.
Bloemen tot 1,5 cm breed, lichtend zwavelgeel, de geelgroene kelkbladeren staan loodrecht af. Zaadpeulen zijn snavelachtig kantig.
Het zaad heeft een zwartbruine kleur. Te vinden in voedselrijke bodem, akkers, bermen, puinterreinen. Overal in Europa veel verbreid, op braakliggend terrein vaak in grote massa’s
Eetbaarheid
De rammenasachtige, maar niet al te scherpe jonge bladeren en scheuten- uiteinden moeten liefst voor de bloei worden gebruikt, in kleine hoeveelheden als ingrediënt van salades of wilde groenten.
De bloemknoppen kun je kort stoven en als groente of toevoeging aan salades gebruiken. Van april tot mei geschikt als pittige decoratie van gerechten.
Vruchten: de jonge, groene nog malse vruchten (hauwtjes) kun je van juni tot augustus als cherpe, verse smaaknuance voor allerlei gerechten gebruiken, zoals ingemaakte augurken, burgers, kaasbereidingen of scherpe sauzen.
De uitgerijpte zaden kun je van september tot oktober met wat azijn en zout tot mosterd vermalen, of tot een kruidenolie uitpersen.
Smaak: herik smaakt mosterdachtig en scherp.
Volksgeneeskunde
De traditionele Chinese geneeskunde deelt herik in bij de longen en zet de plant bij alle longziekten in.
Herik is verwant met de gele mosterd (Sinapis albus), maar milder in zijn werking. Brijomslagen van de fijngestampte zaden zouden de huid prikkelen en daardoor de doorbloeding bevorderen.
Werkt verzachtend bij gewrichtsziekten en reuma.
Brijomslagen werken koortsverlagend en worden bij hoest en bronchitis gebruikt.
Als specerij is mosterd nuttig bij een zwakke spijsvertering en stimuleert de stofwisseling.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen onmiddellijke informatie terug te vinden in de meeste literatuur
Bijkomende info/weetjes
Opgelet, niet verwarren met knopherik, witte mosterd of zwarte mosterd.
Toepassing op de huid: om huidprikkeling binnen de perken te houden en verbranding van de huid te voorkomen, dient voor het aanbrengen van de mosterdmassa eerst een vettige zalf op de huid te worden gesmeerd. De mosterdpleister mag maximaal 30 minuten op de huid zitten.
Herderstasje (Capsella bursa-pastoris L.)
Herderstasje (Capsella bursa-pastoris L.)
Relevante planteninfo
Eenjarig kruid behoort tot de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae) en wordt tot 50 cm hoog. Bloeit eigenlijk heel het jaar door, heeft witte bloemen.
Terug te vinden in bermen, akkers, tuinen, tussen bestrating op open, betreden of omgewerkte grond. De wortels gaan tot 90 cm diep.
Eetbaarheid
Eigenlijk kan je van deze plant quasi alles opeten. De wortel kan je oogsten, en smaakt een beetje naar gember (enkel oogsten als de plant niet bloeiend is). Van juni tot september kun je de zaden kneuzen, uitpersen en met azijn en zout tot mosterd verwerken. Bloemen en zaadbeursjes: geschikt als mild-pittige decoratie op salades bvb. dit is ook geldig voor de bloemknoppen en de bovenste bloemstengels. De jonge blaadjes kan je als spinazie stoven (van maart tot juni).
Volksgeneeskunde
Sinds de Middeleeuwen wordt de plant gebruikt als bloedstelpend wondkruid. Verder kan je zien dat – als je teruggaat in de tijd – het kruid altijd werd gebruikt als bloedstelpend of bloeddruk regulerend middel.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Tegen welke indicaties kan de plant gebruikt worden? Inwendig vooral gebruikt tegen overvloedige menstruele bloedingen, evenals niet-menstruele bloeding. Uitwendig vooral bij bloedende wonden, en neusbloeding.
Welke delen van de plant kunnen in welke vorm gebruikt worden? Het hele kruid kan gebruikt worden – moedertinctuur 3 x 30 druppels per dag (voor inwendig gebruik)
Zijn er mogelijke contra-indicaties bekend? Mogelijk weeen opwekkend – dus niet gebruiken tijdens de zwangerschap. Tevens oppassen i.g.v. lage bloeddruk (steeds arts raadplegen).
Bijkomende weetjes
100 gram bladeren bevatten tot 177mg Vitamine C (ter vergelijking een appelsien bevat ongeveer 45mg vit C).
Hengel (Melampyrum pratense L.)
Hengel (Melampyrum pratense L.)
Relevante planteninfo
Helmkruidfamilie (Scrophulariaceae) , zelfde familie als “ogentroost”
Vrij zeldzaam in Nl en B. – bosrand – Bloeitijd : mei-september – Hoogte : 10-50 cm
Stengel 4-kantig – blad lijnlancetvormig 3-6 cm lang. – bladstand kruisgewijs – bloemen naar één zijde gekeerd – meestal 2 bloemen bijeen – bloemen bleekgeel, 10-18 mm.
Halfparasiet: onttrekt water en voedingszouten aan de wortels van gastheerplanten.
Eetbaarheid
Geen info
Volksgeneeskunde
Geen info
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Weinig tot geen informatie over te vinden in de klassieke literatuur over planten -en kruidengeneeskunde.
Heidespurrie (Spergula morisonii Boreau)
Heidespurrie (Spergula morisonii Boreau)
Relevante planteninfo :
Plantje uit de anjerfamilie, bloeit van mei tot juni
Voorkomen: op een zeer voedselarme en zeer droge zandgrond
Zoals de naam beschrijft, vaak te vinden op droge heidegrond.
Indicator voor gronden arm aan kalk.
Bladeren zijn lijnvormig zonder lengtegroef onderaan deze is wel te vinden bij de gewone spurrie.
Bloemetje is 6-8 mm, wit, bevat 10 meeldraden zelden minder en 5 stijlen.
Spergula arvensis L. of gewone spurrie komt meer voor.
Eetbaarheid
Plantje is zo klein dat er weinig relevantie is - weinig terug te vinden over eetbaarheid.
Volksgeneeskunde
Weinig relevante informatie over te vinden.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Ook hier geen relevante informatie over te vinden
Bijkomende info/weetjes
Naam: Spergula komt van het Latijn spargere en betekent uitstrooien daar het zijn zaadjes gemakkelijk uitstrooit. Morisonii is vernoemd naar Robert Morison, een Schotse botanicus.
