Groot streepzaad (Crepis biennis L.)
Groot streepzaad (Crepis biennis L.)
Relevante planteninfo
Tweejarige sterk vertakte plant die tot 120 cm groot kan worden.
Veel gele bloemen,die gelijkenis vertonen met andere geelbloemende composieten. Crepis heeft alleen straalbloemen met omwindselbladeren. Bloeien van mei tot augustus.
Onderste bladeren vormen eerst een bladrozet vergelijkbaar met paardenbloem. De andere bladeren zijn langwerpig, bochtig getand tot veerdelig en staan verspreid aan de vertakte stengels.
Stengel bevat melksap
Vruchtpluis. Vrucht is een dopvrucht of nootje.
Vergelijkbare soort is de klein streepzaad of Crepsis capillaris (L.) éénjarig met kleinere bloemen en smallere bladeren.
Het geslacht streepzaad behoort tot de composieten en er zijn ongeveer 200 soorten gekend zoals paardenbloem, streepzaad, smal streepzaad, stinkend streepzaad, moerasstreepzaad enz.
Zeer verspreid in heel Europa.
Geen informatie terug te vinden over inhoudsstoffen.
Familie: composieten.
Eetbaarheid
Weinig betrouwbare info terug te vinden. Er is een vermoeden dat de bladeren vroeger door de gewone mensen en boeren gebruikt werden in het voorjaar als bittere sla, vooral de paardenbloemstreepzaad en minder het stinkend streepzaad omwille van de geur.
Ik vind ook terug dat de bloemen eetbaar zijn, maar dit wordt niet door andere bronnen bevestigd.
Volksgeneeskunde
Weinig terug te vinden. Wel uitgebreide beschrijving van het kruid door Dododaenus, maar geen vermelding van mogelijk medicinaal gebruik noch in de voeding.
Omdat de plant een behoorlijk hard hooi oplevert dat het vee niet lekker vindt, is hij op de veeweide niet graag gezien.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen gegevens over mogelijke geneeskrachtige werking
Weetje
Heeft zijn naam te danken aan de vele ribben op de zaden. Crepis betekent schoenzool en verwijst naar het wortelrozet.
Groot kaasjeskruid (Malva sylestris L.)
Groot kaasjeskruid (Malva sylestris L.)
Soorten
Er bestaan een aantal kaasjeskruiden waaronder:
Het 5-delig kaasjeskruid (Malva alcea L.) met diep ingesneden bladen die 5-lobbig getand zijn.
Het muskuskaasjeskruid (Malva moschata L.) dit lijkt ietwat op de vorige maar de handdelige bladen met 5-7 slippen en een muskusachtig aroma. De volgende zijn voornamelijk te onderscheiden door de deelvruchtjes en de vruchtkelken.
Het klein kaasjeskruid (Malva neglecta Wall)
Het rond kaasjeskruid (Malva pusilla Sm.) adventief of verwilderd tot zeldzaam. Oorspronkelijk uit N, O, en M.-Europa.
Kleinbloemig kaasjeskruid (Malva parviflora L.)
Relevante planteninfo
2-jarig kruid met verspreide handnervige bladen en steunblaadjes aanwezig.
Bloemen in bundels van 2-6 bijeen bovenaan en op de stengel uit de bladoksel meestal met 2 ontspringend.
5 kroon -en kelkbladen met 3 vergroeide bijkelkblaadjes. Bloemblaadjes zijn ingesneden en zijn roze tot paars met donkerkleurige nerven.
Houden van voedselrijke, vochtige omgewerkte grond, langs bermen of uitgezaaid.
Familie: behoort tot de kaasjeskruidfamilie.
Inhoudsstoffen: bevat vooral slijmstoffen (vooral bloemen, minder bladeren), anthocyanen en een beetje looistoffen.
Eetbaarheid
Volledig eetbaar: van wortel tot zaad.
De bladen rauw gesneden tussen de sla, gekookt als spinazie of in soep als bindmiddel.
Bloemen als eetbare decoratie of zoals ik gedaan heb, mee in cake verwerkt maar dan verliezen ze hun schoonheid. Beter lijkt me ze rauw te gebruiken als afwerkmateriaal met tal van mogelijkheden. Ook als thee samen met de bladeren.
De bloemknopjes en de vruchtjes kunnen in azijn of olie gezet worden of rauw om over een salade te strooien.
De rijpe zaadjes met hun nootachtige smaak kunnen rauw gesnoept worden.
De wortels zijn versneden (klein snijden) een bindende middel. Je kan ze in soepen verwerken. Wortels oogsten in het najaar of vroege voorjaar omwille van de grotere opslag van de inhoudsstoffen.
Volksgeneeskunde
Werd gegeven om koorts te verminderen (mogelijke reden is vanwege de grote hoeveelheid slijmstoffen, die veel warmte opnemen)
Om vermoeidheid en te warme voeten te voorkomen werd kaasjeskruid in sokken en schoenen gelegd. (zigeuners weetje)
Ook kan men een voetbadje nemen met een aftreksel om je voeten te verzachten. Volgens Plinius zou een beker van dit sap alle ziekten uit het lichaam weren
Werd gebruikt ter vervanging van de heemst, bevat minder slijmstoffen (10-16%) t.o.v. heemst tot 35%
Vooral voor z’n verzachtende werking op de droge hoest, rauwe keel, heesheid.
Het kruid werd het middel voor alle kwalen genoemd.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Inhoudsstoffen voornamelijk in de bloemen (van de spp. Mauritiana) en de bladeren: slijmstoffen (tot 16% bij heemst tot 35% hebben verglijkbare eigenschappen alleen een wat zachtere werking) wat looistoffen, anthocyanen,..
Heeft vooral een verzachtende werking bij prikkelhoest, ontsteking van de bovenste luchtwegen: keelpijn, rauwe keel..
Verzachtend en licht samentrekkend op ontstekingen van de maagwand, maagzuur..
Verzachtend op diarree veroorzaakt door irritatie, darmontsteking..
Maar ook vice versa bij constipatie (voldoende drinken): slijmstoffen trekken water aan en bevorderen zo de peristaltiek wat de stoelgang ten goede komt.
Uitwendig: als gorgelmiddel bij keelpijn, aften, ontstekingen aan het tandvlees.
Ontstekingsremmend en verzachtend op wonden, zweren en jeuk.
Best in de vorm van infuus te gebruiken, koude extracten.
Rekening houden bij uitwendig gebruik op wonden (remt wondheling)
Opmerking ivm slijmstoffen: voldoende water drinken en niet verwarmen boven de 40 Gr Celcius.
Groot Heksenkruid (Circaea lutetiana L.)
Groot Heksenkruid (Circaea lutetiana L.)
Relevante planteninfo
Er zijn 3 soorten heksenkruid:
- Groot heksenkruid (Circaea lutetiana L.)
- Alpenheksenkruid (Circaea alpine L.) - Rode lijst: zeldzame plant
- Klein heksenkruid (Circaea x intermedia Ehrh.) - Rode lijst: zeldzame plant
Voorkomen: groeit op vochtig tot nat, bosrijk, voedselrijk gebied, grienden (= bos met moerasachtige ondergrond, daar waar je ook vaak wilgen en essen vindt), onder heggen.
Botanie: bloemstengel aan de voet zonder schutbladen, bladstengels hebben een gleuf aan de bovenzijde.
Bladeren staan tegenoverstaand, zijn tamelijk dof en getand.
Bloeiwijze: in as-vorm.
Bloemen hebben 2 diep uitgerande kroonblaadjes: 2-tallig
1 stijl met 2 lobbige stempels die ver uitsteken, 2 meel-draden, 2 kelkslippen en onderstandig vruchtbeginsel.
De vruchtjes hebben weerhaakjes (blijven hangen aan dierenvachten) en hangen naar beneden.
Wordt vooral door zweefvliegjes bezocht.
Familie: behoort tot de teunisbloemfamilie (Onagraceae).
Geen informatie inhoudsstoffen terug te vinden.
Eetbaarheid
Geen informatie over terug te vinden.
Volksgeneeskunde
Melding bij A. Munting: ”in Wijn gezoden, en zoo warm opgelegt, neemt wech de hardigheyd uyt der Vrouwen Borsten, en de zwelling der Tepelen, ook de hittigheyd en brand der Wonden, zweeren en zeeren”.
In de flora Batava staat het kruid als “stooving voor Ambeijen”
Geen recente informatie in volksgeneeskunde terug te vinden.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Niets over terug te vinden.
Bijkomende weetjes:
Circaea: Circe is in de Griekse mythologie een tovenares.
De Nederlandse naam: heeft een bijgeloof dat beweert wie de plant in het bos aantrof er zeker van kon zijn dat heksen je op een dwaalspoor zouden brengen.
Groot hoefblad (Petasites hybridus (L.) P. Gaertn., B. Meyer & Scherb.)
Groot hoefblad (Petasites hybridus (L.) P. Gaertn., B. Meyer & Scherb.)
Planteninfo
Woont graag op vochtig tot natte voedselrijke, kalkhoudende bodems. Te vinden op vochtige weilanden, langs waterkanten, vochtige bossen, moerassen. Houdt zowel van het zonnetje als de schaduw.
Inheemse overblijvende plant met dikke, kruipende wortelstokken. Bloemen verschijnen hier ook voor de bladeren in maart – april. Ze zijn 2-huizig, staan niet vaak in elkaars nabijheid.
De mannelijke meeldraadbloemen zijn rozig, paarsige bekertjes met 5 kroonbladachtige slippen waaruit een schijnstamper zijn pollen naar boven duwt en buitenshuis steekt. De mannelijke bloemen bevatten nectar en trekken zo insecten aan.
De vrouwelijke bloemen bestaan uit draadachtige wittige bloemetjes die in een rozig potje zitten (de omwindsels) en geen nectar bevatten. Hoe komen hier dan de bijtjes naartoe als er toch niets te halen valt? In het midden tussen de stamperbloemetjes met 2 stempels zitten namelijk de mannelijke onvruchtbare bloem zonder stuifmeel maar die wel nectar produceren. Zo lokken ze toch de insecten naar hun bloemen. Slim toch die vrouwen.
Bladeren vaak zo groot als rabarbladen met geribde stelen.
Inhoudsstoffen: (wortel-) (blad en bloem worden niet gebruikt): eremafilaanesters, flavonoïden, pyrrolizidine-alkaloíden, triterpenoíde saponinen, looistoffen en meer.
Familie van de composieten (Asteraceae)
Eetbaarheid
Aangeraden om niet te eten door de aanwezige inhoudsstoffen (pyrrolizide alkaloïden) die toxisch zijn voor de lever.
Volksgeneeskunde
Vroeger gebruikte men de plant wel bij maagdarmkolieken, ze waren kramp opheffend
Werd ook gebruikt bij verminderde galafscheiding.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Wordt niet toegestaan. Staat op lijst 1 van het Belgisch KB kruiden van 27/8/1997 en mag dus onder voor gedoseerde vorm niet verkocht worden (tenzij preparaten vrij zijn van deze pyrrolizidine-alkaloïden).
In dit geval wordt de plant (vooral de wortel) gebruikt voor migraine en spanningshoofdpijnen daar deze een ontkrampende, bloedvatverwijdende werking hebben op de gladde spiercellen van de hersenbloedvaten. Zijn ook ontstekingswerend en pijnstillendend.
Wordt in “bewerkte versie” ook gebruikt bij hooikoorts en tegen huisstofmijtallergie.
Contra-indicatie: niet bij zwangerschap en tijdens het zogen.
Grijskruid (Berteroa incana (L.) DC.)
Grijskruid (Berteroa incana (L.) DC.)
Relevante planteninfo
20 tot 70cm hoge plant met rechtopstaande stengel, dunne penwortel en met langwerpige, grijsachtige, gaafrandige bladeren. Zowel bladeren als stengel zijn door beharing grijsachtig
Witte, diep ingesneden bloemen (tweespletig) 5 tot 6 mm. Bloemen staan in trossen aan het uiteinde van de stengel. Bloeitijd van juli tot september.
Heeft elliptische hauwtjes
Inhoudsstoffen: geen informatie terug te vinden over inhoudsstoffen
Familie: kruisbloemfamilie of Cruciferae
Verspreid sinds 18 de eeuw in Europa, vooral ruigten, wegen, spoorwegen, kiezelgroeven, puin. Vrij algemeen in stedelijke gebieden.
Eetbaarheid
Alhoewel de Kruisbloemfamilie een familie is die bekend staat voor zijn eetbare soorten, vind ik geen info terug over de eetbaarheid van grijskruid. De plant zou giftig zijn voor paarden.
Geliefd bij vlinders en bijen.
Volksgeneeskunde
Geen info terug te vinden
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen info over medicinaal gebruik
Grasmuur (Stellaria graminea L.)
Grasmuur (Stellaria graminea L.)
Relevante planteninfo
Bij de wandelingen kwamen we regelmatig verschillende muur soorten tegen die tot het geslacht Stellaria behoren waarvan er wereldwijd denkelijk een 90-tal soorten bestaan. In onze contreien zijn er een 8-tal bekend.
Over Vogelmuur zijn de meeste gegevens te vinden over eetbaarheid en medicinaal gebruik (zie fiche vogelmuur)
Stellaria is een geslacht dat tot de anjerfamilie (Caryophyllaceae) behoort.
Stellaria - Stella (latijn) = Ster om de gelijkenis in vorm van stervormige kroonblaadjes.
Algemeen dezelfde kenmerken voor alle muursoorten:
in bijscherm vertakt
bladeren tegenoverstaand
5 witte kroonbladen
3 stijlen.
Meestal 10 meeldraden behalve bij duinvogelmuur 1-3 en vogelmuur kunnen het er 1-3 of 8 zijn.
Doosvrucht met 6 kleppen.
Specifiek voor Grasmuur:
Stengel: kaal, grasgroen.
Bladeren: lijn tot lancetvormig, spits en glad, zittend.
Bloemen: zijn 0,5- tot een dikke cm groot. Kroonbladen diep ingesneden. Kroonbladen praktisch even lang als de kelkbladen. Bloeit vanaf mei, juni tot juli
Bodem: zonnige tot half beschaduwde matig droog tot matig vochtig en ook matig voedselrijk tot matig voedselarm. Alles dus matig.
Groeit zowel in bermen, gras-en bosranden, plekken met sterkwisselende waterstand (zand, leem …niet in laagveengebieden.
Eetbaarheid en medicinaal gebruik : zie Vogelmuur
Slangenkruid (Echium vulgare L.)
Slangenkruid (Echium vulgare L.)
Relevante planteninfo
Tot 100 cm hoge plant met behaarde stengel en bladeren. Langwerpige, lancetvormige bladeren.
2-lippige blauwe bloemen, de bloemknoppen zijn rozerood. De meeldraden steken ver buiten de bloem uit.
Vooral terug te vinden op zonnige ruigten, droge plaatsen, wegen, steengroeven, algemeen, maar plaatselijk in Europa.
Inhoudsstoffen: anthocyaan, slijmstoffen, allantoïne, consolidine, pyrrolizidine en meer.
Familie van de Boraginaceae – Ruwbladigenfamilie
Eetbaarheid
In het vroege voorjaar zijn de bladeren te gebruiken in een salade of in een groentegerecht te bereiden zoals spinazie. Tijdens de bloei zijn de bladeren niet meer geschikt voor consumptie.
Bloemen als eetbare decoratie.
Volksgeneeskunde
Vroeger gebruikt als voedsel (bladeren) maar in diskrediet geraakt door aanwezigheid van alkaloïden. Ook als omslag bij verwondingen aan het bewegingsapparaat. Thee is urine- en zweetdrijvend.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Uitwendig: wortels kunnen gebruikt worden als omslag bij huidproblemen of verzwikkingen.
Thee is urine- ,zweet-drijvend en hoeststillend.
Deze plant bevat pyrrolizidinealkaloïden (zoals smeerwortel en klein hoefblad). Deze stoffen mag je niet in grote hoeveelheden of gedurende langere periodes innemen omwille van toxiciteit voor de lever.
Bijkomende weetjes
De naam van de plant heeft betrekking op de vorm van de vrucht die aan een slangenkop doet denken.
Glad parelzaad, aka Glad parelkruid (Lithospermum officinale L.)
Glad parelzaad, aka Glad parelkruid (Lithospermum officinale L.)
Relevante planteninfo
Kruidachtige plant met smalle groene bladjes en vertakte bloeiwijze met kleine, geelwitte bloemen. Na de bloei verschijnen glanzende, grijswitte dopvruchtjes die op parels gelijken. Vaste, inheemse plant die tot ongeveer 1m hoog wordt. Tref je in onze contreien vaak in de duinen aan.
Inhoudsstoffen: slijmstoffen, lithospermzuur, fosfatiden, olie 20%.
Plant, blad en wortels hebben ongeveer dezelfde inhoudsstoffen.
Familie: ruwbladigen
Eetbaarheid
Geen relevante info over terug te vinden. Bevat pyrollizidine alkaloïde dus sowieso beperkt te gebruiken.
Volksgeneeskunde
In de op parels gelijkende zaden zag men een verband met Lichaamsstenen. Men stampte de zaden tot een poeder om te gebruiken bij bv blaasstenen, nierstenen, jicht. Een afkooksel van de wortel tegen mazelen en jeuk en ook als bloedzuiverend middel. De zaden werden in de volkgeneeskunde gebruikt als weeënopwekkend middel.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Vooral in het verleden ingezet als medicinal kruid zijnde mild urine -en urinezuur-drijvend middel. Te gebruiken bij jicht, evenals ter preventie voor jicht.
Bij blaas en nierstenen – specifiek bij calciumstenen. Bij fosfaatstenen is er geen goede werking.
Parelkruid remt de secretie van geslachtshormonen (door lithospermzuur). Sommigen zien hier een natuurlijk anticonceptiemiddel in, een gebruik gekend bij sommige indianenstammen, maar dit is niet echt bewezen. Wel toepassingen bij menopauzale klachten en pijnlijke menstruatie.
Lithospermzuur zou volgens sommige bronnen kunnen gebruikt worden bij lichte vormen van hyperthyreoïde en heeft bloedsuikerverlagende eigenschappen.
Bevat levertoxische pyrollizidine alkaloïden. Beperkt gebruiken!
Men gebruikt de ganse plant: zaad, maar ook het kruid
Tinctuur
Thee te consumeren na de maaltijd
Bijkomende info/weetjes
Een broertje, het rood parelzaad – Lithospermum erythrorhizon werd in Japan reeds in de oudheid geteeld voor een paarse kleurstof aanwezig in de wortel.
Gewoon Biggenkruid (Hypochaeris radicata L.)
(Gewoon) Biggenkruid (Hypochaeris radicata L.)
Relevante planteninfo :
Meerjarig, op paardenbloem gelijkende plant die bloeit tussen juni en oktober.
20 - 60 cm groot.
Vertakte, onbebladerde stengel, stroschubben aanwezig en de eindslip van het rozetblad is ca driehoekig.
Te vinden in graslanden, bermen, duinen, dijken, stenen taluds, bos- en heideranden op open, voedselrijke grond.
Algemeen in Nederland en België.
Inhoudsstoffen: geen info terug te vinden.
Familie: composietenfamilie (Asteraceae).
Eetbaarheid :
Bladeren: voordat zich de bloemstengel van gewoon biggekruid ontwikkelt, kun je de jonge bladeren van april tot mei voor salades gebruiken.
Bloemen: in salades verwerken of als kappertjes inleggen, van juni tot oktober geschikt als decoratie van desserts en salades.
Wortel: in maart en april als kook- en bakgroente te gebruiken.
Smaak: de plant smaakt sla-achtig, knapperig en mild.
Volksgeneeskunde :
De plant wordt gebruikt bij klachten van de lever en de gal en om de spijsvertering te bevorderen. Hier wordt het op dezelfde manier als de Paardenbloem gebruikt.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde :
Geen bekend.
Bijkomende info/weetjes
Opgelet :verschil met het glad biggekruid (Hypochaeris glabra) !
Gewoon biggekruid : Bladeren zijn behaard (haren zijn niet gegaffeld). Geopende hoofdjes 20-40 mm. Buitenste lintbloemen veel langer dan binnenste omwindselbladeren.
Glad biggekruid : Bladeren vrijwel kaal. Geopende hoofdjes 8-12 mm. Buitenste lintbloemen weinig langer dan binnenste omwindselbladeren.
Gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris L.)
Gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris L.)
Relevante planteninfo
Is inheemse kruipende vaste plant.
Bladen schildvormig, cirkelrond dat gekarteld tot ondiep gelobd is met een diameter van 4 cm en NIET ingesneden. Dit is een duidelijk verschil met de invasieve exoot de grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides) die breed niervormig onregelmatig vijflobbig is met diameter van 3-10(18)cm en die WEL diep ingesneden is.
Bevat meerdere witte bloemetjes die in een soort kransjes groeien met 3 tot 5 bij elkaar onder de blaadjes verborgen.
Groeit vooral op het land of in ondiep water dat zwak zuur tot matig voedselrijk is. Komt voor inn veenmoerassen, vennen, duinvalleien en oevers.
Plant van de rode lijst: matig afgenomen sinds 1950 maar niet bedreigd.
In Vlaanderen vrij algemeen in Kempen en duinen; zeldzamer in de Polders en Leemstreek.
Familie: Arialiaceae = klimopfamilie
Eetbaarheid
Geen eetbare plant
Wel een medicinale plant voor de siervijvers: stopt de overgroei aan bacteriën.
Volksgeneeskunde
In de Middeleeuwen vooral gebruikt tegen niergruis.
De Indische waternavel wordt gebruikt tegen koorts, ingewandsproblemen enz… maar er is geen duidelijke overeenkomst terug te vinden met onze inheemse soort. Er wordt vergeleken qua werking met andere waternavelplanten, maar dit kan ook over de “ grote waternavel”, de exoot uit Noord-Amerika, gaan.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen info over de inheemse soort plant.
Interessante weetjes
Plantennaam: hydro = water, Cotyle = komt van bord of kom omdat de bladeren schotelvormig zijn met een lichte indrukking in het midden. Vulgaris = gewoon
Gewone Vlier (Sambuccus nigra L.)
Gewone Vlier (Sambuccus nigra L.)
Relevante planteninfo
Inheemse struik, kan tot 7 meter hoog worden en is terug te vinden op voedselrijke grond, bij voorkeur op kunstmatig vruchtbare gronden (bijvoorbeeld nabij akkers door afvloei mest)
Grijsbruine schors. Jonge takken zijn bedekt met lenticellen.
Oneven bladeren – geveerd ( 3 tot 7), meestal 5
Mei: sterk ruikende roomwitte bloesem in valse bloemenschermen van 10 tot 30 cm doorsnede in vlakke tuilen. De bloemetjes (0,5 tot 1 cm) hebben 5 kroonbladen, 5 kelkbladen, 5 meeldraden en 1 stamper. Ze bevatten geen nectar, maar geuren hard.
September: zwartpaarse bessen. De zaden zijn bruinachtig
Inhoudsstoffen: bloesem: flavonoïden, ribosome inactivating proteins, looistoffen, slijmstoffen, triterpenen, fenolzuren. De bessen bevatten: flavonoïden, anthocyanosiden, ribosome inactivating proteins, organsiche zuren en meer.
Familie: Caprifoliaceae (kamperfoeliefamilie) , in sommige literatuur ook bij de Adoxaceae (Muskuskruidfamilie) gerekend.
Inheemse plant, veel voorkomend in heggen, lichte bossen, aan akkers, meestal stikstofrijke grond.
Eetbaarheid
Aroma van de bloesem en de bloemetjes zelf om allerlei gerechten te parfumeren en versieren (ijsthee, zoete nagerechten, limonade enz.)
Wijn, bier, likeur en azijn van de bloesem.
Van de bessen siroop, jam, limonades, gluhwein... Bessen echter vooraf opwarmen!!. Onrijpe vruchten en rauwe rijpe vruchten kunnen diarree en misselijkheid veroorzaken door aanwezigheid van blauwzuur.
Andere toepassingen:
In de cosmetica als lotion (huidversterkend, verzachtend, enz.)
Insecticide: afkooksel van bladeren en schors als insectendodend middel.
Kleurmiddel.
Volksgeneeskunde
Veelvuldig gebruikt in de volksgeneeskunde. Werd de medicijnkast van het volk genoemd en gebruikt als middel tegen griep, hoest, verkoudheid en om slijmen op te lossen.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Van deze struik worden de bloesems en de bessen gebruikt in de huidige planten-geneeskunde.
Werking van vlierbloesem:
Zweetdrijvend, infectiewerend, stimuleert afweersysteem, antiviraal daardoor geschikt bij verkoudheden, griepachtige aandoeningen enz.
Samentrekkend en mild ontstekingswerend op de slijmvliezen. Remt overvloedig slijmvliesafscheiding, verzachtend op slijmvliezen en verhoogt het ophoesten van slijmen. Daardoor geschikt bij allerlei luchtwegenaandoeningen, ook bij mondslijmvliesontsteking, keelpijn enz.
Uitwendig: astringerend en ontstekingswerend (looistoffen) en verzachtend op de huid.
Werking van de bessen:
Zweetdrijvend, infectiewerend, stimuleert het afweersysteem, antiviraal – bij griep, griepachtige aandoeningen, verkoudheden, koorts. (Zoals bij bloesem: bezitten de bessen ook anti-griep eiwitten die virussen inhiberen. De bes bevat ook anthocyanen)
Beiden verkorten ziekteduur van griep, verminderen koorts en andere verschijnselen. Werken ook preventief.
Uitgezonderd de veilige bloesem bevatten alle delen van de plant cyanogene glycosiden (bij rijpe bessen ook een beetje). Eens de rijpe bessen verwarmd worden is er geen gevaar meer voor cyanogene glycosiden. Ook de schors is toxisch en bevat tevens het erg toxische lectine).
Bloesem en bessen kunnen door hun diuretische werking invloed uitoefenen op elektrolytenbalans. Daarom voorzichtig in combinatie met geneesmiddelen die hierop ook werken (anti-aritmica, hartglycosiden, diuretica, enz.)
Theoretische gezien ook interacties mogelijk met corticoïden, bloeddrukverlagende medicijnen. Hier enkel op voorschrift van de arts.
Bijkomende weetjes
Vlier heeft een magische reputatie. Werd in de geschiedenis in verband gebracht met het weren van boze geesten, beschermen tegen heksen, bliksem en vuur enz. Er is ook een gezegde “vlier is de bome van de vrouwe, verbrand hem niet of je zal vervloekt worden…’”
Gewone spurrie (Spergula arvensis L.)
Gewone spurrie (Spergula arvensis L.)
Relevante planteninfo
1-jarig, ietwat kleverig plantje dat na 12 weken al in het zaad staat.
Voorkomen: houdt van zandige, zure en zonnige plaatsen.
Bloeit van juni-augustus
De witte bloemetjes staan in eindstandige bijschermen die maar een bloeitijd van enkele uren hebben. Na de bloeitijd zijn de bloemetjes naar beneden gericht vanuit de stengel. Merkwaardig als deze een doosvruchtje heeft gevormd staan deze terug naar boven gericht als voor de aanvang van de bloei.
De hele plant bevat haren die beklierd zijn die je kan zien met een loepje = is een haartje met een bolletje aan het uiteinde, waardoor de plant kleverig aanvoelt.
De blaadjes zijn in tegenstelling tot de heidespurrie lijnvormig die van onderen WEL van een groefje voorzien zijn. Ze staan in bundeltjes van 2 zodat het lijkt of het kransen vormt.
Inhoudsstoffen: blad en zaad bevatten o.a saponinen.
Familie: behoort tot de anjerfamilie of Caryophyllaceae.
Eetbaarheid
Prehistorisch als voedsel gebruikt. Zaad werd gedroogd, vermalen tot meel waaraan men bloem bijvoegde en bakte tot brood. Olierijke zaden werden i.g.v. hongersnood gebruikt als voedsel.
Volksgeneeskunde
Volgens oudere gebruiken voor druppelplas en koude plas. Gebruikt als diureticum
Ook om het week maken van likdoorns.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Blad en zaad bevatten saponinen, verder geen relevante info in de huidige fytotherapie
Bijkomende weetjes
Vroeger werd de variant “Sativa” als veevoeder gekweekt waardoor de koeien meer en vettere melk aanmaakten. Hiervan werd dan de zogenaamde spurrieboter gemaakt.
Zaad was voer voor vogels en pluimvee.
Ook als tussengewas gebruikt na de oogst van rogge en als groenbemester totdat het kunstmest en veevoer werd ingevoerd.
Wordt of werd ook gebruikt om verstuiving tegen te gaan bij het inzaaien van grassen.
Gewone Salomonszegel (Polygonatum multiflorum L. All.)
Gewone Salomonszegel (Polygonatum multiflorum L. All.)
Relevante planteninfo
Giftige, vaste plant met kenmerkende bloeiwijze die ook wel veelbloemige salomonszegel genoemd wordt.
Kenmerken: meerjarig. Bloeiwijze met naar 1 zijde gekeerde buis- klokvormige bloemen. De bloemen staan per 2 – 5 bijeen in de bladoksels. Bloeitijd van mei tot juni. De bloemen geuren niet ! De stengel is rond van vorm. De bladeren staan verspreid in 2 rijen en zijn eivormig. Als vruchten zijn het zwartblauwe bessen die evenwel eerst rood van kleur zijn en circa 6 mm groot worden.
Grootte plant : 30-60 cm.
De plant groeit in de schaduw in loof- en gemengde naaldbossen.
Inhoudsstoffen: asparagine, convallaria-glycosiden, saponinen, flavonoïden, glucokinine en meer.
Familie: asperge-familie (Asparagaceae)
Eetbaarheid
Giftig !
Volksgeneeskunde
Het is een oud geneeskruid dat door zijn giftigheid tegenwoordig alleen gebruikt wordt bij bijvoorbeeld schaafwonden of steenpuisten.
De wortel werd als zalf of omslag gebruikt bij blauwe plekken, bloeduitstortingen en verstuikingen.
De gedroogde wortel werd vroeger als snuifmiddel gebruikt tegen verstopte neus door neusverkoudheid.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Kan tegen welke indicaties gebruikt worden? Geen.
Welke delen van de plant op welke wijze te gebruiken? GIFTIG ! De uiterst zoet smakende bessen bevatten saponinen en glycosiden. Indien men ze eet doen zich volgende vergiftigingsverschijnselen voor : braken, misselijkheid, hallucinaties en hartritmestoornissen.
Bijkomende info/weetjes
De plant wordt door hommels bestoven. Op de wortelstok zijn zegelachtige bladlittekens van afgestorven aardloten te zien (salomonszegel) ! De vruchten worden verspreid door diverse dieren.
De wortel wordt het best uitgegraven in de herfst of de lente wanneer de plant in rust is. De wortel ontdoen van aarde en de wortelstok in stukken van enkele centimeters snijden. Vervolgens drogen en bewaren voor gebruik.
gewone Smeerwortel (Symphytum officinale L.)
Smeerwortel (Gewone) (Symphytum officinale L.)
Relevante planteninfo :
Vaste en meerjarige plant.
Kan tussen 30-100 cm groot worden.
Blad is smal en lancetvormig.
Bloeitijd : mei – september met paars/roze of witte bloemen. Bloemhoofdje heeft talrijke bloemen. De bloemen hebben haakvormige omwindselblaadjes.
Komt voor in vochtige, open en zeer voedselrijke grond. Wijdverspreid In Europa.
Inhoudsstoffen: allantoïne (wondhelend), looistoffen, slijmstoffen, pyrrolizidine-alkaloïde enz.
Familie : Ruwbladigenfamilie (Boraginaceae).
Eetbaarheid
De bladeren: de malste bladeren uit het midden van de bladrozet fijnhakken en deze zijn geschikt voor een salade. Bloemknoppen kan je rauw eten door te strooien over een salade of garen als groente. De bovengrondse plantendelen smaken zolang ze nog mals zijn komkommerachtig. De basissmaak van de wortel lijkt op die van de schorseneer. Je kan de wortel oogsten van september tot aan het voorjaar. Deze kan je schoonmaken en schillen en rauw eten of koken. Drogenroosteren en tot koffie malen kan ook.
Volksgeneeskunde
In de oudheid: gomachtig bestanddeel van de penwortel werd gebruikt als heelmiddel voor wonden en breuken (vandaar de naam : het wordt op wonden gesmeerd). Symphytum = “samengroeien” en officinalis = “uit de apotheek”. Smeerwortel is een oude medicinale plant maar wordt omwille van de alkaloïden vrijwel niet meer gebruikt. Als volksmedicijn werd kruidenthee van smeerwortel ook inwendig gebruikt bij reuma, bronchitis en buikvliesontsteking. Wordt op verschillende manieren (wikkel, zalf, crème, gel) uitwendig toegepast bij gewrichtspijn, peesschedeontsteking, jicht, kneuzingen, blauwe plekken, beenbreuken, aderontsteking, zwelling van de klieren en ontsteking van de borstklieren
Gebruik in huidige planten-geneeskunde :
a) Indicaties: uitwendig. Behandeling van alle soorten wonden, kneuzingen, bloeduitstortingen, verzwikkingen, lumbago, luxaties, ontstekingen van gewrichten, pezen, vliezen. Voorkomen van littekenvorming !
b) Welke delen van de plant in welke vorm: vooral de wortel als zalf, crème of lotion. Kan ook als moedertinctuur, kruidenpap of infuus.
c) Contra-indicaties: inwendig niet gebruiken, tenzij een pyrrolizidine-vrij preparaat. Bij uitwendig gebruik niet aanwenden igv zwangerschap, zogen en leveraandoeningen of voorgeschiedenis met leveraandoeningen.
Bijkomende info/weetjes
Opgelet :
1) De bladeren van de smeerwortel en het giftige vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) onderscheiden zich slechts van elkaar door de bladrand, zodat er verwisselingsgevaar bestaat.
2) Smeerwortel bevat pyrrolizidinealkaloïde. Omdat deze stof mogelijkerwijze tot leverbeschadiging kan leiden, moet de plant liefst voorzichtig gebruikt worden. Daar staat tegenover dat de smeerwortel eeuwenlang als een gewaardeerde genees- en voedingsplant is gebruikt en in grotere hoeveelheden geconsumeerd werd zonder dat er beschrijvingen zijn overgebleven van schadelijke gevolgen bij mensen. De incidentele consumptie van kleinere hoeveelheden wordt onschadelijk geacht.
3) Plant staat op de verboden lijst van het KB van 27/08/1997…. Dus niet vrij te kopen voor oraal gebruik.
gewone Rolklaver (Lotus corniculatus L.)
Rolklaver (gewone) (Lotus corniculatus L.)
Relevante planteninfo
Algemeen voorkomend, vaste plant met lange bloeitijd onder de vorm van opvallende gele bloemen.
Gewone rolklaver komt in Europa veel voor met uitzondering van het hoge Noorden en het zuiden van Europees Rusland. Je kan deze plant ook vinden aan de Oeral, Iran, Irak en de Westelijk gedeelte van de Himalaya. Komt ook in Noord-Amerika, Zuid-Australië en Tasmanië voor. Ook in België komt de soort algemeen voor, enkel in de Kempen en de Zandstreek iets minder. In de polders wordt gewone rolklaver op brakke plaatsen vaak vervangen door smalle rolklaver. Het is een lage plant die maximum 30 cm kan worden. Hij heeft een bloeiwijze van tot circa 7 gele tot oranje, 1,5 cm grote bloemen, die bloeien in een scherm. De bloemknop is meestal rood en bloeit van mei-september met een hoogtepunt in juni. Heeft een ronde, 4,5 cm lange, gladde peul als vrucht. De liggende tot opstijgende stengels zijn niet hol en de vaak behaarde omgekeerd eironde tot ovale bladeren zijn in trosjes van 5 gegroepeerd, de onderste 2 hiervan zijn kleiner en gescheiden van de bovenste 3 zodat ze lijken op steunblaadjes maar zijn dit niet.
Belangrijkste inhoudsstoffen: flavenoïden, cyanogene verbindingen, tanninen.
Familie: vlinderbloemenfamilie of fabiaceae.
Eetbaarheid
Deze plant is niet eetbaar! Belangrijke bijenplant voor solitaire bijen en waardeplant voor heel wat vlinders.
Volksgeneeskunde
Het kruid bevat fenol- en flavonoïde, alsook cyanogene verbindingen. Het medicinale gebruik is vrijwel achterhaald. Toch paste men hier en daar de plant toe bij neurovegetatieve dystonie en depressies, en ook als mild slaap -en krampstillend middel.
In de vroegere oude volksgeneeskunst gebruikte het volk de plant als weekmaker van verzweringen.
Tanninen in gewone rolklaver werden vroeger gebruikt tegen maagdarmwormen.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Niet van toepassing!
Bijkomende info/weetjes
Als waardplant of gastheer is de gewone rolklaver een “must” om in je tuin te hebben. Gewone rolklaver heeft tal van bezoekers met onder meer de sint-jansvlinder, het icarusblauwtje, boswitje, het ernstig bedreigde bruin dikkopje, de mi-vlinder, het zwartsprietdikkopje, het kleingeaderd witje, het heideblauwtje,…
Voor solitaire bijen zoals de harsbij, de kleine wolbij, het zilveren fluitje, de boommetselbij en de gouden slakkenhuisbij is deze plant een drachtplant. Ze verzamelen nectar en stuifmeel en ook bevliegen diverse soorten hommels deze plant waarvan onder andere de steenhommel.
Gewone reigersbek (Erodium cicutarium (L.) L’Hérit)
Gewone reigersbek (Erodium cicutarium (L.) L’Hérit)
Relevante planteninfo
Plant met roze tot lila bloemen uit de ooievaarsbekfamilie die vooral op zanderige grond voorkomt.
Komt verspreid in Vlaanderen voor. Heeft op de twee bovenste kroonbladeren een duidelijke vlek en een bloeiwijze met 5 tot 7 bloemen. Groeit in een grote verscheidenheid van biotopen, zoals akkerranden, open plekken in wegbermen, ruderale plaatsen, spoorwegterreinen, enz… De plant kan van 5 tot 60 cm hoog worden en bloeit vanaf april tot oktober en de bloemkleur kan men omschrijven als rood, rose, paars, violet, purper of lila. Naast de gewone reigersbek is er ook de duinreigersbek, die vooral, maar niet uitsluitend in duinengebied voorkomt
Inhoudsstoffen: looistoffen, flavonen, etherische olie, saponinen, zou mogelijks een stof bevatten die op de uterus werkt en meer.
Familie: de Ooievaarsbekfamilie (geraniaceae)
Eetbaarheid
Jonge bladeren zijn eetbaar.
Volksgeneeskunde
Men gebruikte het bloeiend gedroogd kruid voor een bloedreinigende kuur (kennis vanuit de signatuurleer).
Werkzame stoffen zouden zijn: looistoffen, flavonen, etherische olie, saponinen, coffeïne en een op de uterus werkende stof.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Niet gebruikt in de hedendaagse natuurlijke geneeskunde.
Bijkomende info/weetjes
De vrucht van de plant lijkt op de snavel van een reiger, vandaar de Nederlandse naam reigersbek. Erodium is afgeleid van het Griekse woord erodios (reiger). Cicutarium komt van het woord cicuta wat waterscheerling betekent.
Gewone raket (Sisymbrium officinalis (L.) Scop.)
Gewone raket (Sisymbrium officinalis (L.) Scop.)
Relevante planteninfo
30-60 cm hoge, kruidachtige en behaarde plant met ranke vertakkingen en bij uitstek een pioniersplant van de berm bestand tegen heel wat omstandigheden.
Onderste bladeren bijna tot op middennerf veervorming ingesneden, bovenste vertakkingen meer slibben en ongedeeld.
Aan de bladvoet horizontale slibben die aan slapenzuring doen denken.
Lichtgele, kleine bloemen met 4 kroonblaadjes en 4 kelkbladen groeien in trossen van mei tot september en bloei tijdens de (zachte)wintermaanden is ook mogelijk.
Dunne, taaie stengel
Lijnvormige hauwtjes (met zaden) liggen plat tegen stengel aan
Inhoudsstoffen: glucosinolaten, looistoffen, glycosiden
Familie: Kruisbloemenfamilie of Brassicaceae
Erg algemeen wegen, dijken, waterkant, vervuilde terreinen enz.
Raketplanten (Sisymbrium L.) zijn een uitgebreid geslacht binnen de kruisbloemigenfamilie met heel wat planten en soms miniscule verschillen zoals:
het zeldzame Liggend raket ( Sisymbrium supinum L.) dat aan rivieroevers voorkomt,
het weinig behaarde Brede raket (Sisymbrium irio L.) adventief, vrnl Middel. zeegebied
Hongaarse raket (Sisymbrium altissimum L.), oorspronkelijk uit Oost-Europa
Oosterse raket (Sisymbrium orientale L.)
niet behaarde Maasraket (Sisymbrium bsp. Chrysanthum (Jord) dat in Limburg voorkomt, andere plaatsen zijn zeldzaam
Het geslacht steenraket (Erysimum L) zoals Gewone steenraket (Erysimum cheranthoides)
Eetbaarheid
Gewone raket is een plant uit de kruisbloemenfamilie, waar veel groenten toe behoren.
Aromatische plant. Blad doet denken aan rucola, maar voelt stugger aan. Eetbaar (rauw) en pittig. Taaie bladeren koken en te gebruiken als spinazie.
Ook de zaden zijn eetbaar en een goede basis voor mosterd
De gewone raket heeft (in tegenstelling tot zijn familieleden mosterd en de schijnraket '"rughetta of rucola”) culinair het niet ver geschopt. Onterecht en weet: de natuur begint aan je voordeur… !
Volksgeneeskunde
Officinalis duidt op gebruik in de farmacie. Ook wel heeskruid genoemd. In de 16de eeuw zou een Edelman dit kruid gevoerd hebben aan een koorknaap die nadien als een engel zong. Sindsdien door heel wat zangers gebruikt als middel om de stem op te peppen. Hiervoor nam men het sap of aftreksel van gewone raket en vermengde dit met honing of stroop.
Gunstige invloed op astma en ook wel gebruikt als anti-hoestmiddel en slijmoplossend middel
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Bij voorkeur vers te gebruiken. Weinig medicinaal gebruik momenteel, maar heeft een gunstige invloed op ontstekingen van de mond, en bij heesheid.
Bijkomende weetjes
Sisymbrium betekent ‘waterkers’. Dit zou komen doordat Linnaeus bij de indeling van het plantenrijk deze plant ingedeeld heeft bij de waterkers. Bij de herverdeling, later, is dit nooit veranderd, vandaar de naam.
Gewone Melkdistel (Sonchus oleraceus L.)
Gewone Melkdistel (Sonchus oleraceus L.)
Relevante planteninfo
Eénjarige plant uit de composietenfamilie, vooral gezien als onkruid.
Behoort tot de composietenfamilie (Asteraceae). Hoogte tussen 30 en 90 cm. Bloei van juni tot de herfst. De bloemhoofdjes, twee cm breed, bestaan uit lichtgele lintbloemen. Is een éénjarige plant. De bladeren zijn stekelig getand én stengelomvattend. De oortjes van de bladvoet zijn spits en niet of nauwelijks teruggekromd. De bladeren zijn meestal veerdelig. De bovenzijde van het blad is meestal mat. De stengel is hol, breekbaar en zonder stekels. Het is een plant met veel melksap. Kan door de diepstekende wortel goed tegen de droogte.
Komt overal voor. In gebergten zeldzamer. Te vinden op voedselrijke en vooral stikstofrijke grond. Ook in moestuinen te vinden.
De bloemen gaan in de ochtend open en sluiten zich ‘s middags. Na de bloei vormt de plant een pluizenbol.
In onze streken komen onder andere gewone melkdistel, akkermelkdistel, gekroesde melkdistel (bevat stekels) voor. Deze zijn te onderscheiden aan de beharing van de omwindsels, de wortel en de bladvorm.
Inhoudsstoffen: mineralen (veel ijzer onder andere), vitaminen, en meer
Familie: composieten of Asteraceae
Eetbaarheid
Het melksap is niet giftig maar wel zuur.
Deze plant werd vroeger als wilde groente verzameld en opgegeten, wat uit de wetenschappelijke naam blijkt : “sonchus” betekent “zacht, slap” en “oleraceus” is “groente”.
Mensen eten de distel niet meer, maar dieren zijn er dol op.
De jong geplukte bladeren smaken heel lekker met een fijn, bitter en heel licht zoetig accent. Daarom worden ze verwerkt in wilde-kruidensalades, soep, fijngehakt in eiergerechten of kwark en als groente.
Gekroesde melkdistel is ook eetbaar maar wordt midden zomer te bitter van smaak.
Volksgeneeskunde
Het melkachtige sap werd opgevangen door de plant te kwetsen. Men maakte een papje met uitgeperste gewone melkdistel om aambeien te behandelen. Een papje met de verse plantendelen werd op wonden gesmeerd.
De plant werd samentrekkende en helende eigenschappen toegeschreven. Vooral de bladeren en de wortel werden gebruikt.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen relevante informatie over te vinden.
Wilde Liguster (Ligustrum vulgare L.)
Wilde Liguster (Ligustrum vulgare L.)
Relevante planteninfo
Voorkomen: in Nederland en België vrij zeldzaam, elders in Europa meer algemeen, noordelijk tot in Z-Scandinavië. Aan bosrand, gemengd bos, kreupelhout, duinen. Is warmteminnend.
Struik. Blad is lancetvormig-eirond, tegenoverstaand, gaafrandig, kaal. Jonge takken kort en zachtharig. Kroonbuis korter dan de kroonslippen. Rijpe vrucht is zwart. Bladschijf: 4-8 cm
Bloeitijd: juni-juli. Vruchten vanaf augustus.
Grootte: tussen 1m en 5m.
Inhoudsstoffen: vruchten bevatten onder andere glycosiden en alkaloïden.
Familie: olijffamilie (Oleaceae)
Eetbaarheid
Giftig! Bessen, blad en bast bij inname zijn giftig , sap kan bij aanraking irritatie veroorzaken
Volksgeneeskunde
Vanwege giftige werking geen informatie over gevonden.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen gebruik in plantengeneeskunde
Bijkomende info/weetjes
De vruchten bevatten kleine hoeveelheden glycosiden en alkaloïden, waarvan geen zware vergiftiging te verwachten is, maar die wel tot misselijkheid, braken, buikpijn en diarree kunnen leiden. Gebruik als wilde vrucht is dus af te raden. Dit geldt ook voor de gecultiveerde soorten als de haagliguster (Ligustrum ovaliforum), een door snoeiing meestal zeer dichte en vaak in hagen gebruikte sierstruik.
Gewone klit (Arctium minus (Hill) Bernh.)
Gewone klit (Arctium minus (Hill) Bernh.)
Relevante planteninfo
Vaste plant die niet zo gemakkelijk te onderscheiden is van de grote klit.
2-jarig met een penwortel. Verschil met de grote klit te herkennen aan de rozetbladeren bij de minus zijn deze hol en bij de lappa (Grote) zij deze vol.
Bloeiwijze = tros of aarvormig bij de lappa meer tuilvormig en de hoofdjes staan op korte stelen of geen en bij de lappa staan deze op een vrij lange steel.
Ook de omwindsels zijn vaak groen/paarsig en bij de lappa groenig soms paars. Bloeit vanaf juni.
Voorkomen: houdt van zonnige tot licht beschaduwde, matig droge tot vochtige en zeer voedselrijke grond, niet te zuur.
En zoals de naam zegt klit deze plant overal tegen aan door de weerhaakjes aan de vruchtjes.
Komen voor: grote klit, gewone klit en donzige klit en onderlinge kruisingen.
Inhoudsstoffen: gezien de soortgelijke eigenschappen met grote klit – zie inhoudsstoffen grote klit.
Familie: de composieten (Asteraceae).
Eetbaarheid
De jonge bladen en bloemstelen kunnen zowel rauw als gekookt worden. Gewoonlijk gepeld (verwijderen van de schil van de stengel) en fijngesneden: gegeten als asperges of spinazie.
De geroosterde wortel kan als een koffiesurrogaat gebruikt worden.
Volksgeneeskunde
Klit is in zowel de Westerse als Chinese kruidengeneeskunde een detox kruid.
De gewone klit heeft soortgelijke eigenschappen als de grote klit.
Vooral de gedroogde wortel van 1 jaar oud wordt gebruikt. Soms worden de bladeren en de vruchten gebruikt.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Verdere info te vinden bij de grote klit wegens soortgelijke eigenschappen.
Weetje: van de vezels wordt (lichtbruin) papier gemaakt.
De zaden zijn een lekkernij voor de distelvink.
