Amerikaanse Kruidkers (Lepedium virginicum)
Amerikaanse Kruidkers (Lepedium virginicum)
Relevante planteninfo
Eenjarige kruid die behoort tot de kruisbloemfamilie en ongeveer 15 tot 60 cm hoog wordt.
Stengel vaak naar boven toe veel zijtakken en licht behaard
Wortelrozet. De onderste bladeren zijn liervormig en ingesneden. De bovenste bladeren zijn lijn-, lancetvormig gezaagd of getand, de bovenste bladeren zijn lijnvormig.
Bloeit van mei tot augustus met kleine bloemen in een trosje - 4 witte kroonbladeren die duidelijk buiten de kelk uitsteken en 4 meeldraden.
Vrucht is een hauwtje die in het verloop van de zomer soms rood aankleuren.
Familie: Brassicaceae of kruisbloemigen.
Lepidium of kruidkers is een uitgebreid geslacht binnen de Brassicacea. De peperkers of Lepidium latifolium en de tuinkers of Lepidium sativum zijn de meeste gebruikte. De dichtbloemige kruidkers (Lepidium densiflorum) onderscheidt zich van de Amerikaanse kruidkers door het ontbreken van of de veel kortere (korter dan de kelkbladen) kroonbladen. Vergeten kruidkers (Lepidium neglectum) - ook nauw verwant - heeft dan weer kleinere kroonbladen.
Inhoudsstoffen: algemeen zijn de kruidkersen rijk aan vitaminen en mineralen.
Plant komt voor op droge, matige tot voedselrijke grond, tussen de bestrating, langs spoorwegen enz. Zoals de naam zegt is deze plant oorspronkelijk afkomstig van Noord-Amerika.
Eetbaarheid
De familie van de kruisbloemigen bevat heel wat eetbare varianten. Ook Amerikaanse kruidkers is eetbaar. Het heeft algemeen een peperachtige smaak.
De jonge bladeren kunnen gekookt of vers gegeten worden. De jonge hauwtjes kunnen als peper gebruikt worden.
Opmerking: de zaden van sommigen kruisbloemigen bevatten erucazuur, een onverzadigd vetzuur dat ook aanwezig is in mosterdolie en koolzaadolie. Er zijn aanwijzigingen dat dit een negatieve invloed op het hart kan hebben (vervetten van de hartspier). Dit is gebaseerd op een wetenschappelijke studie van ratten, maar de invloed van dit vetzuur op de mens is nooit gedocumenteerd.
Volksgeneeskunde
Geen gegevens terug te vinden.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen gegevens terug te vinden.
Bijkomende weetjes
De bekendste versie van het geslacht lepedium is de populaire en veelgebruikte tuinkers.
Beekpunge (Veronica beccabunga L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Liefhebber van vochtige gronden groeit dan ook graag aan waterkanten, greppels, kwelders maar ook in vochtige graskanten. Bloeit vanaf mei tot oktober.
Plantje bevat antivriesstofjes waardoor het groen blijft tijdens niet al te sterke winters.
Overblijvende, kruipende plant met een opstijgende ronde vrij vlezige, onbehaarde stengel. De bladeren zijn kort gesteeld, tegenover elkaar staand met ronde tot langwerpige vorm, vrij stevig en sappig.
De bloemen zijn lang gesteelde trossen in de oksels van de bovenste bladen. De vruchtjes zijn een liefhebberij voor snuitkevers.
Lid van het geslacht ereprijs, behoort tot de weegbreefamilie (Plantaginaceae).
Inhoudsstoffen: looistoffen, glycosiden flavonoïden, vitamine C en jodium ( beekpunge en gewone smeerwortel behoren tot de weinig inheemse planten die jodium bevatten) vroeger gebruikt voor de klieren.
Eetbaarheid
Bloemetjes kan je als mooie eetbare decoratie gebruiken om over gerechten te strooien. Ze blijven hun kleurtje behouden bij droging.
Bladeren: de scherp bitter smakende bladeren worden gegeten om hun hoge vitamine C gehalte net als waterkers. Vermeng het met salade van waterkers, kropsla en een beetje citroen, dit verzacht de smaak wat. Oogsten van maart tot mei dan zijn de blaadjes iets minder bitter.
Vermengd met andere groenten worden ze als spinazie verwerkt.
Bij teveel gebruik werkt het diuretisch.
Bij gebruik dient men waterplanten altijd goed te wassen wegens mogelijke waterinsectjes die eraan kleven. (als je ze in waterrijk gebied oogst).
Volksgeneeskunde
Het geperste sap van de stengel werkt mild diuretisch
De bladeren werden gebruikt bij behandeling van scheurbuik. Een infuus van de bladeren werkt bloedzuiverend, stimuleert de stofwisseling en werkt cholesterolverlagend.
Uitwendig kan men een omslag van de gekneusde plantenpulp aanbrengen op zweren, brandwonden en fijt.
Het heeft weinig medicinale gebruiken meer maar een heilzaam licht laxerende effect wanneer opgenomen in het dieet.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Geen wetenschappelijke info gevonden verder.
Bijkomende weetjes
Beekpunge is een goede nitraatverslinder
Adderwortel (Persicaria bistorta L. Samp)
Adderwortel
Relevante planteninfo
Bloeit van mei tot juli, is een meerjarige plant, en wordt ongeveer 80 cm groot. De bloemen (die in een cilinder-vorm groeien) zijn roze tot rood. De stengel is onvertakt, de onderste bladeren lang gesteeld (die bladeren kunnen tot 20 cm lang worden). De vruchten zijn driekantig en worden tot 0.5cm groot.
Voorkomen: Komt vooral voor op natte, humusrijke grond (langs slootkanten bijvoorbeeld). Hoewel deze “groep” teruggevonden is in de Ardennen, blijkt die daar normaalgezien vrij zeldzaam te zijn).
Behoort tot de Duizendknoopfamilie (Polygonaceae)
Inhoudsstoffen: voornamelijk looistoffen, hydroliseerbare en gecondenseerde tannines, zetmeel, sporen van anthraquinonderivaten, eiwitten.
Eetbaarheid
Eigenlijk kan elk deel van de plant genuttigd worden. De bladeren van april tot augustus kan je gebruiken in salades, of groentepuree. Zaden hebben een nootachtige smaak en kunnen rauw of gedroogd gegeten worden. De wortel kan je opleggen en gedroogd als bindmiddel gebruiken.
Volksgeneeskunde
Adderwortel werd vooral gezien als een versterkend kruid voor de geslachtszones. Het afkooksel van de wortel (= decoct) werd gedronken om alles binnen te houden: tegen miskraam, onvrijwillig plassen, bij bloedingen en diarree. Gorgelen en spoelen bij keelpijn, loszittende tanden en mondzweren.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Door zijn zeer adstringerende werking (het hoog gehalte aan tannines) - en een mild anti-inflammatoire werking, goed bij aften, faryngitis (= keelontsteking, als gorgelmiddel). Te gebruiken bij diarree, maagwandontsteking en aambeien.
Werking is te vergelijken met die van Tormentil (o.a.)
Contra-indicaties: geen bij aangeraden hoeveelheden.
Bijkomende info/weetjes
Waar komt de naam van de plant vandaan? (signatuurleer) Door de vorm van de wortel werd hij gebruikt tegen slangenbeten en ander gif. (een van de sterktst adstringerende planten die er toen bekend waren).
Akkerkool (Lapsana communis L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Eenjarig, ruw gedeeltelijk behaarde plant, 30 tot 100 cm hoog, vooral bovenaan vertakt met kleine lichtgele bloemhoofdjes die ‘s ochtends bij heldere hemel geopend zijn en in de middag sluiten. De plant bloeit van juni tot oktober. Na de bloei ontstaat de witte vruchtpluis.
Bladeren tegenoverstaand, onderste liervormig met grote eindlob (hieraan is akkerkool goed te herkennen!). Bovenste zijn ovaal tot lancetvormig en licht getand.
Zowel de bladeren als de stengel bevatten melksap.
Zeer algemeen terug te vinden in velden, heggen, bossen, tuinen, stortplaatsen enz.
Familie: Composieten of Asteraceae.
Inhoudsstoffen: mineralen, slijm-en bitterstoffen, inuline in de wortel.
Eetbaarheid
De bladeren kunnen van april tot juni geoogst en verwerkt in quiche, als spinazie of rauw gegeten worden. Ze hebben een bittere smaak.
De kleine gele bloemen zijn eetbaar, alsook de jonge toppen in april en mei.
Volksgeneeskunde
Bladeren werden gebruikt bij tepelkloven. Dat bezorgde de plant de bijnaam ‘tepelkruid’.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Gebruikte delen: vooral bladeren
Inwendig: (1) stimuleren de lever en zijn wondhelend, (2) melksap heeft een kalmerende werking op de slijmvliezen, (3) werkt bloeddrukverlagend, (4) thee bevordert lymfeklieren en laxeert (5) helpt het verlagen van de bloedsuikerspiegel.
Uitwendig: wondhelend en kalmerend op de huid in de vorm van een compres met gekneusde bladeren en stengels. Maceraat van de bloem heeft een soortgelijke werking.
Bijkomende info/weetjes
Blad lijkt op bepaalde koolsoorten (oa koolraap) maar heeft in se met de kool of kruisbloemigen niks gemeen.
Akkerdistel (Cirsium arvense (L.) Scop.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Meest woekerende distelsoort in onze contreinen, doorlevend en kan tot 120cm hoog worden.
Bij akkerdistel is de stengel niet of nauwelijks gestekeld. Stengel is vertakt.
Bloeit van juni tot september met lichtpaarse, lila bloemhoofdjes, enkel buisbloemen in een schermvormige pluim. Bloemhoofdjes lokken met hun zoete geur veel insecten zoals bijen, hommels, vlinders enz.
Lancetvormige tot langwerpige, stekelige, gerande bladeren.
Geen melksap.
Vrucht is een nootje met geelbruine, pluizige pappus. Verspreidt veel zaden.
Inhoudsstoffen: looistoffen in de wortel, polyfenolen in het blad en meer.
Familie: Asteraceae, ook wel composieten-familie genoemd.
Wijdverspreid en algemeen.
Akkeronkruid (verwijzing arvense), maar ook terug te vinden op braakliggende grond of ter hoogte van bermen.
Eetbaarheid
De akkerdistel is in zijn geheel eetbaar voor de mens mits je de stekels verwijdert.
Jonge stengel (voor de bloei) is sappig. Als je al de prikkende bladeren verwijdert schiet er een sappig, mals deeltje over dat je kan klaarmaken als een asperge, maar ook rauw eetbaar is. Strip wel de buitenste vezelachtige laag eraf. Heeft een nootachtige smaak, volgens sommigen smaakt de rauwe stengel meer naar selder. Fermenteren is ook mogelijk.
Wortel van de éénjarige plant kan je rauw of gekookt eten. Wortels van oudere planten zijn draderig en stug.
Jonge bladeren, zonder stekels uiteraard, kan je rauw eten of koken als spinazie.
Bloemhoofdjes (rijp en onrijp) smaken zoet en kunnen rauw of gekookt worden. Een siroop door de bloemhoofdjes te weken in water en nadien het aftreksel tot een siroop te koken, kan ook.
Het zaad bevat een goede olie met veel onverzadigde vetzuren.
Van alle delen van de akkerdistel kan een thee worden getrokken.
Volksgeneeskunde
Weinig gebruik gekend. Een beetje verwonderlijk als je weet dat akkerdistel zoveel voorkomt. Akkerdistel was niet geliefd bij de boeren want zoals het spreekwoord zegt ‘distels maaien is distels zaaien’. En dan was er ook nog de distelverordening. Geslachtsnaam ‘cirsium’ betekent dat deze plant als geneesmiddel tegen spataderen werd gebruikt. Dit gebruik zou dateren van bij de Grieken. Ook Dodoens beschrijft de medicinale werking van de wortel, maar buiten enkele eigenaardige gebruiken komen we distels (ook de akkerdistel) algemeen in de volksgeneeskunde zo goed als niet tegen Uitzondering hierop zijn de mariadistel en de gezegende distel. Positieve noot: distels kwamen wel voor op ridderschilden (onderdeel van familie-schild) of als benaming van een distelorde (o.a. Schotland) vaak had dit als betekenis: ‘moedig en onaantastbaar’.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Weinig gegevens bekend over medicinale werking. Ik heb info terug gevonden waar het sap gebruikt zou worden voor zijn antibiotische werking (met inwerking van UV licht) . De wortelpulp werd aangewend voor darmklachten en huidpap van de wortel voor een geïrriteerde huid. Deze feitjes hebben een beperkt aantal meldingen.
Bijkomende weetjes
Een leuk survival weetje is dat je van de vezels van de akkerdistel touw kunt maken. Verder is dit een kruid om in je achterhoofd te houden als je dorst hebt want net als lisdodde bevatten de stengels veel vocht dat door kauwen vrij komt.
Om de akkerdistel in een vroeg stadium te onderscheiden van de akkermelkdistel hoef je alleen maar te kijken naar het melksap. Later op het jaar is de verwarring niet mogelijk omdat akkermelkdistel gele bloemen heeft.
Ondanks hun mindere reputatie vroeger is er in de moderne fytotherapie meer en meer belangstelling voor de distels.
Akkermunt (Mentha arvensis L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Is een overblijvende plant. Hoogte tusen de 15 en 45 cm. Bloeitijd: augustus tot september. Bloemkransen staan in de bladoksels (dus geen bloemhoofdje aan het eind van de bloeistengel). De kelk is geheel behaard. De meeldraden steken uit de kroon. Kleur van de bloemen kan rood, roze of purper maar ook blauw, lilla of violet zijn. De stengel is vierkantig en opstijgend. De bladeren zijn eivormig tot elliptisch.
Vooral te vinden op vochtige akkers, sloten, nat grasland en oevers. Vrij algemeen te vinden in heel Europa.
Behoort tot de lipbloemenfamilie (Labiatea of Lamiaceae).
Inhoudsstoffen: etherische olie (voornamelijk menthol, menthon), looistoffen en flavonoiden.
Eetbaarheid
De planten hebben van april tot augustus aromatische bladeren en zachte scheuten. Die kan je vers of gedroogd gebruiken als thee, kruiderij voor zoete gerechten, groentegerechten en groenten. Gedroogd is het kruid ook te gebruiken als aromatiseur voor tabak.
De bloemen kan je van augustus tot september gebruiken als geurige decoratie op salades (fruitsalades) en chocoladedesserts.
De smaak is typisch muntachtig, maar iets zachter en zoeter dan de smaak van pepermunt.
Volksgeneeskunde
De plant wordt vaak bij verkoudheid, keelpijn en infecties in de mondholte ingezet, maar ook voor een hele reeks andere kwalen, van kiespijn tot mazelen.
Menthol is een terpeenalcohol, die naar het schijnt voor het eerst in Nederland, aan het eind van de 18e eeuw, aan het licht is gebracht. Het is een goed opwekkend middel voor de maag, antiseptisch en pijnstillend,
Een bussel akkermunt voor het keukenvenster verdrijft de vliegen.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Alle muntsoorten bezitten vrijwel dezelfde medicinale eigenschappen, maar het meest zijn toch die soorten of bastaarden in trek die veel menthol bevatten. De akkermunt bevat van alle muntsoorten het hoogst gehalte aan menthol.
Inhalatie van de EO van akkermunt werkt positief bij verkoudheden en ontstekingen van de luchtwegen (antiseptisch). De bloedcirculatie wordt versterkt en de doorbloeding in het hoofd verbetert. Een zalf met EO van akkermunt vermindert pijn aan de halswervels (tussen nek en schouders), vooral dan reumatische -en zenuwpijnen.
Contra-indicaties: niet samen met homeopathische geneesmiddelen gebruiken. Hoog menthol gehalte kan huidirritatie veroorzaken.
Bijkomende info/weetjes
Akkermunt houdt water langer fris en zuiver (deze wijsheid is afkomstig van zeelui die met munttwijgen hun drinkwater zuiver hielden).
Munt is in het algemeen veilig behalve zeldzame Mentha pulegium L. of Polei (☠)
