Sint-janskruid (Hypericum perforatum L.)
Relevante Planteninfo
Deze plant is alom gekend in de gematigde klimaatzones van de wereld, alsook in België. Je vindt het kruid terug op spoorwegterreinen, wegbermen, langs houtkanten, in kanaal- en rivierbermen en in open plekken in struwelen en bossen.
Sint-janskruid wordt 20 à 90 cm hoog, heeft een rechtopstaande stengel met geen of 2 smalle lijsten. Dit is een belangrijk determinatieverschil met gevleugeld hertshooi (Hypericum tetrapterum) en kantig hertshooi die beiden zowel de roodbruine kleurstof, als puntjes op het blad hebben maar in tegenstelling met St Janskruid 4 lijsten hebben op de stengel.
Bladeren, tegenoverstaand, lijnvormig tot elliptisch -eirond met doorzichtige punten. Aan de onderzijde kunnen zwarte klierpunten zitten.
Plant bloeit in een tuil van juni tot september met goudgele bloemen met een roodbruine kleurstof. Kroonbladen zijn 1-1,6 cm lang en hebben zwarte punten, kelkbladen zijn lancetvormig, spits en gaafrandig. Heeft een vruchtdoos met enkel lange klierstrepen. Zoals typisch voor de hertshooifamilie zijn de meeldraden talrijk aanwezig.
Inhoudsstoffen: naftodianthronen zoals de kleurstof hypericine, hyperforine, flavonoïden, fenolzuren, etherische olie, looistoffen enz.
Eetbaarheid
De gedroogde bladeren/bloemen gebruikt men als thee en van de bloemen maakt men een kruidenolie of worden gebruikt in likeuren.
Volksgeneeskunde
In de volksgeneeskunde werd het kruid zowel in -als uitwendig gebruikt en alom geprezen voor zijn magische krachten.
Inwendig: Sint Janskruid thee tegen wormen, bronchitis, astma, gal en blaas aandoeningen, bedplassen, winderigheid, diarree, jicht en reuma enz.
Uitwendig: bij spierpijnen, wonden, zonnebrand, onzuivere huid, schilferige huid. De olie werd alom geprezen voor huidaandoeningen.
Pas later werd het verband met de positieve reacties op de stemming gelegd.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Voor welke aandoeningen kan deze plant gebruikt worden:
inwendig: depressiviteit met een duidelijke oorzaak (symptomatische depressie op een gebeurtenis zoals stergeval, liefdesverdriet enz.) Ook bij menopauzale prikkelbaarheid tot neerslachtigheid, winterblues, enz. Ook goed kruid bij onrust, angst, zenuwachtigheid enz.
Kan ook, hetzij in mindere mate, gebruikt worden bij maagdarmstoornissen, galkwalen, herpes, griep, luchtwegaandoeningen, hoofdpijnen, helpt bij ontwenning van drugs, sigaretten en medicijnenverslaving, enz.
Om een goed resultaat te hebben bij een negatieve stemmingen en gemoed is een equivalent van 2 tot 4 gr kruid nodig met minimale aanwezigheid van hypericine en hyperforine. Vooral deze laatste is erg onstabiel. Deze stoffen zijn vooral te extraheren via alcohol of via gestandaardiseerde preparaten. Extracten met bewezen effect worden in de fytotherapie aangegeven met een code WS5572. Stemmingsbevorderende werking treedt pas op na enkele weken en moet enkele maanden ingenomen worden.
Sint janskruid wordt algemeen goed verdragen en heeft minder bijwerkingen in vergelijking met de reguliere antidepressiva. Toch is het aan te raden om vooraf uw behandelende arts te consulteren, zeker in combinatie met andere geneesmiddelen
uitwendig (oliemaceraat bekomen door de bloeiende toppen vers te macereren in een plantaardige olie): bij wonden, snijwonden, schaafwonden, éérste graads brandwonden, zonnebrand. Ook te gebruiken bij pijnlijke wonden met rijke bezenuwing (zenuwpijnen), bij spier- en reumatische gewrichtspijnen, zona enz.
Zowel voor inwendig als uitwendig wordt het bloeiend kruid gebruikt.
Aandachtspunten:
Hypericine maakt de huid lichtgevoelig. Zowel het gebruik inwendig als uitwendig verhoogt de gevoeligheid voor zonlicht of andere UV bronnen.
Sint janskruid kan de werking van bepaalde leverzenzymes verhogen waardoor versnelde afbraak van o.a medicatie . Daarom altijd opletten in combinatie met tal van andere geneesmiddelen zoals hartmedicatie, bloedverdunners, medicatie tegen epilepsie, enz. In combinatie met Sint Janskruid geven anticonceptiemiddelen mindere bescherming.
Sint janskruid kan het thyreoïdstimulerend hormoon (een schildklierhormoon) verhogen
Niet gebruiken bij zwangerschap en borstvoeding bij gebrek aan klinische studies
Inname met alcohol vergroot het slaapverwekkend effect en in hoge dosis kan het kruid op zich slaapverwekkend zijn.
Niet gebruiken bij zéér ernstige depressie, bipolaire stoornis en niet in combinatie met andere antidepressiva, kalmeermiddelen, tenzij in overleg met een arts.
Bijkomende info/weetjes
Sint janskruid dankt zijn naam aan St Jan. omdat het kruid rijkelijk bloeide rond 24 juni, de geboortedag van Sint Jan en het volgens de legende zijn bloed bevat. Voor het ‘verchristend’ werd, was het één van de belangrijke wonderkruiden van de midzomernacht. Om een voorbeeld te noemen: Had je als vrouw een vurige kinderwens moest je op Midzomernacht in je ‘blootje’ het kruid gaan plukken
De bloedrode kleur sprak tot de verbeelding. Vroeger noemde men het kruid bijvoorbeeld ook “jaag den duvel” omdat dit kruid onheil zoals hekserijen, magie, noodweer bestreed. Als straf perforeerde de duivel de blaadjes die het beu was dat St janskruid zijn krachten dwarsboomde.
De gele bloemen geven een geel/oranje kleurstof om vb wol te verven en de verse bloemen in olie kleurt de olie rood.
Tot slot is het een stuifmeelrijk kruid waar heel wat insecten van genieten!
