Gewone Hondsroos (Rosa canina L.)
Relevante planteninfo
Rozenstruik, heester tot 5 m hoog met typische rozenbottels.
Ingeburgerd in grote delen van Europa, oorspronkelijk niet inheems
Voorkeur voor kalkrijke grond met veel zonlicht.
Winterhard, bladverliezend, vaak verschillende stammen.
Bladeren: elliptisch vorm, gezaagde rand, oneven geveerd (5 tot 7 blaadjes) soms fijn behaard.
Stekels (geen doornen!) op stengel, bladsteel en nerven
Wit-roze bloemen, 5 kroonbladeren en talrijke meeldraden (juni-juli)
In augustus tot oktober draagt de plant schijnvruchten, aanvankelijk oranje maar knalrood als ze rijp zijn. Bottels zijn langwerpig, kaal met harde schil en de kelk is teruggeslagen. Binnenin de bottels vinden we dopvruchten met zaadjes.
Inhoudsstoffen: bottels bevatten veel vitamine C, flavonoïden, vruchtenzuren, pectine, looistoffen
Zaden: 10% olien en vetten (waarvan 80% onverzadigde vetzuren) met o.a linolzuur en linoleenzuur.
Familie: Rosacea of rozenfamilie
Vrij algemeen aan bos -en wegranden, heggen, lichte bossen enz.
Naast de Rosa canina L. zijn er nog andere variëteiten waaronder:
• Rosa rubiginosa L. – of ook Egelantier genaamd. Deze lijkt erg op Rosa canina L;. Bloemen zijn lichtroos met wit centrum en klieren onderaan. Blaadjes die, als je erover wrijft, naar appels ruiken. Bladeren hebben ronde punt. Sterk gekromde stekels. Bottels zijn ovaal van vorm, soms hebben de bottels klierharen met lang blijvende terug geslagen kelk.
• Rosa rugosa of japanse bottelroos (uit Azie afkomstig): staat meestal op plantsoenen en blijft lager (snoeien). Felroze, roze soms witte bloemen, rechte stekels. Heeft plattere bottels met dunnere schil, blad heeft ronde top.
In principe maakt elke roos bottels aan, maar vitamine C gehalte kan variëren. Zowel Canina, Rubiginosa als Rugosa hebben veel vitamine C.
Eetbaarheid
Rozenbottels kan je verwerken tot jam, siroop, likeur, wijn, en meer.
Verse bloemblaadjes zijn eetbaar, eventueel confijten of als versiering.
Veel gebruikte kruidenthee omwille van de aangename zoet-zure smaak.
Blaadjes zijn eetbaar. Zaden kan je malen en eventueel als meel gebruiken.
Alle rozebottels zijn op dezelfde manier te gebruiken
Cosmetica:
Rozenblaadjes van de hondsroos of egelantier worden niet zoveel gebruikt voor cosmetica (rozenwater, rozenlotion enz.). Wel Rosa damascena (dure e.o.) en Rosa mosqueta (muskusroos of wilde roos uit Chili).
Volksgeneeskunde
In de volksgeneeskunde werden rozebottels gebruikt bij verkoudheden en griep, om aan te sterken.
De zaden gebruikte men als diureticum.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Alle bottels bevatten in grote mate dezelfde inhoudsstoffen al kan het vit C gehalte verschillen)
• Tonicum, aansterkend en immuunversterkend door hoog gehalte vitamine C, antioxidanten enz.
• Mild laxerend en mild diuretisch
• Spijsverteringsbevorderend
• In het boek van Geert Verhelst (Groot Handboek Geneeskrachtige Kruiden) is er ook melding van werking tegen arthritis en artrose (vitamine C en flavonoïden hebben een ontstekingswerend effect)
Zaden:
• Diuretisch en bloedzuiverend (depuratief)
Opmerking: bewaring van rozebottels doet vitamine C gehalte sterk verminderen
Geen nevenwerkingen, contra-indicaties bekend bij matig gebruik. Bij eten van teveel zaden bestaat gevaar voor cyanide vergiftiging
Bijkomende weetjes
Rosa canina is Latijn voor ‘roos van de hond’. Deze naam zou komen van een oud geloof dat de wortel van de Rosa canina een beet van een dolle hond kon genezen en hondsdolheid kon voorkomen. Anderen zien ook een verband tussen de vorm van de stekels en de tanden van de hond.
