Bosandoorn (Stachys sylvatica L.)
Relevante planteninfo
Voorkomen: voorkeur voor beschaduwde, voedselrijke plekken, niet te droge bodem. Struwelen nabij eiken -en beuken-bossen, langs paden.
Botanie: bloemen zijn donker paars met witte tekening op de 3-lobbige onderlip.
Kelkbladen zijn geklierd en hebben 5 scherpe tanden.
Bloemen staan in schijnkransen in de oksels van de schutbladen die duidelijk anders van vorm en grootte zijn dan de stengelbladen.
Bladen zijn hartvormig aan de voet ingesneden.
Vermeerdert zich via ondergrondse uitlopers.
Inhoudsstoffen: etherische oliën vnl. in de bloem: pineen, germacrene, betonicine, B-farnese; in het blad: mint sulfide. Flavonoïden, looistoffen en bitterstoffen.
Familie: lipbloemigen (Lamiaceae).
Eetbaarheid
Ruikt niet lekker maar zou naar paddenstoelen smaken.
Bladeren voor de bloei te verwerken in sla, dressings, kruidenkaas en soep.
Wortels kunnen in het najaar als groenten verwerkt worden. Ook gedroogd en tot meel vermalen mogelijk te gebruiken in pap en brood.
Volksgeneeskunde
Vooral het gebruik van genezing wonden: pijn, zwelling, ontstekingen en bloedingen, vandaar de Engels naam “Hedge woundwort”.
Zenuwsterkend - helpt bij zenuwpijnen.
Zou ook diuretisch werken en de menstruatie bevorderen.
Hulpzaam in het geval van jicht en reuma.
Op de luchtwegen, antispasmatisch en kalmerend
Bij stoornissen van de schildklier
Overgangsklachten
Vertoont vele gelijkenissen met de moerasandoorn. Betonie noemt Stachys officinalis (L.) Trev. wat wil zeggen dat deze plant uit de apotheek komt en geneeskrachtig is.
Oud receptje: zalf van Woundwort
Oogst een stel bloeiend kruid: snijden, vijzelen.
Plaats au bain-marie en bedek de gevijzelde plant met olijfolie laat 2 à 3 uur op een zacht vuur trekken (Niet laten droog koken)
Zeven door een doek en voor elke 100ml = 10 gr bijenwas toevoegen.
Opnieuw verwarmen, voeg de was toe en laat smelten.
In gesteriliseerde potjes doen en in koelkast bewaren: goed voor de behandeling van wondjes.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Het kruid wordt nauwelijks nog gebruikt.
Andere Andoorn-soorten
De verschillende soorten Andoorns zijn van elkaar te onderscheiden op basis van verschillen in de bladeren, evenals de standplaats.
Akkerandoorn: Stachys arvensis L. staat op de rode lijst als kwetsbaar en vrij zeldzaam.
Betonie: Stachys officinalis (L.) Trev.: staat eveneens op de rode lijst als bedreigd, nog wel in de Ardennen te vinden.
Alpenandoorn: Stachys alpina L.: nog te vinden in de Ardennen.
Moerasandoorn: Stachys palustris L.: vrij algemeen te vinden. Er is een aparte fiche over deze plant.
Bergandoorn, stachys recta L.: zeer zeldzaam in België.
Zomerandoorn, Stachys annua L.: in akkers in Limburg terug te vinden, voor de rest zeldzaam.
Akkerandoorn, Stachys arvensis L.: ook vrij zeldzaam.
