Gelderse roos (Viburnum opulus L.)
Relevante planteninfo
Struik (ongeveer 4 m hoog) met licht hangende taken. Tegenoverstaand lang gesteeld blad, ongelijkmatig getand. Bovenzijde blad donkergroen en kaal. Onderzijde grijsgroen en licht behaard. Blad kleurt in de herfst dieprood.
Bloemen in mei – juni zijn schermvormig. De kleinere, vruchtbare bloemen zijn omgeven door grotere randbloemen, die steriel zijn.
Bolvormige rode bessen in het najaar die verschrompelen en tot diep in het volgend voorjaar aan de takken hangen.
Voorkomen: vochtige bossen, heggen, duinen en vrij algemeen in Europa. Ook veel varianten in tuinen en groenvoorzieningen.
Plant die redelijk ongevoelig is voor uitlaatgassen en daardoor veel gebruikt.
Familie: kamperfoeliefamilie of Caprifoliaceae
Inhoudsstoffen: valereenzuur, baldriaanzuur, coumarines, tanninen (2%), organische zuren, etherische olie, magnesium, calcium, kalium, enz.
Eetbaarheid
Vruchten zijn rauw niet eetbaar en kunnen maag- darmklachten veroorzaken. Als de vruchten gekookt worden zijn ze wel enigzins eetbaar (als vruchtenmoes gebruikt in Balkanlanden) en gelei en sauzen ter vervanging van cranberies in Noord-Amerika, Canada en andere Anglosasksiche landen.
Volksgeneeskunde
Er wordt weinig melding gemaakt van gebruik in de loop van de geschiedenis.
Bij de Indianen aangewend voor menstruatiepijnen en algemeen bij krampen.
Van het takkenhout worden pijpenstelen gemaakt
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Welke delen van de plant kunnen gerbruikt worden bij welke indicaties? Verse Schors/bast van de stam: algemeen krampwerend en kalmerend op de gladde spieren (bij bv nerveuze maagkrampen, darmkrampen, skeletspierkrampen enz) en op de organen van het kleine bekken en de baarmoeder.
In de homeopathie bast bij menstruatiekrampen
Bloedrukverlagend, bloedvatverwijdend en ondersteunt het hart
Ontkrampend op de ademhalingswegen, hoeststillend.
Ook uitwendig krampwerend op spieren. Te gebruiken in de vorm van tincturen, afkooksels en verwerkt in cremes (voor spieren).
Contra-indicaties: niet gebruiken bij hoge bloeddruk, en ten stelligste af te raden voor zwangere en zogende vrouwen.
Bijkomende info/weetjes
Vruchten blijven vaak tot volgend voorjaar aan de takken zitten. De schors, de bladeren evenals de rauwe bes is voor de mens oneetbaar tot licht giftig! (☠)
Veel verwarring met de Amerikaanse sneeuwbal (Viburnum prunifolium L) die toch andere inhoudsstoffen heeft en meer effectief is bij pijnen en neuralgieën in het kleine bekken en dieper inwerkt op de baarmoeder. De Gelderse roos werkt algemener bij krampen.
Er zijn heel wat variëteiten Viburnum
