Zeepkruid (Saponaria officinalis L.)
It all begins with an idea.
Relevante planteninfo
Het zeepkruid is een overblijvende plant die tot 70cm hoog wordt. Behoort tot de anjerfamilie (Caryophyllaceae). Bloeitijd: juli – september. De roze bloemen zijn met vijf tot tien stuks in een scherm of tros gerangschikt. De vijf kroonbladeren per bloem zijn niet uitgerand en de roodachtige kelkbladen zijn tot een buis vergroeid. De bladeren zijn langwerpig en tegenoverstaand. Men vindt deze plant onder hagen, in wegbermen en op zanderige grond. Zeepkruid komt in Europa voor in de gematigde tot warme delen. In Vlaanderen is deze plant het talrijkst in de duinen, langs de grensmaas, en aan industriële zones zoals de Antwerpse haven en de Gentse kanaalzone. In België komt deze plant algemeen verspeid voor.
Eetbaarheid
Enkel de bloemen kunnen in een salade of als versiering gegeten worden.
Volksgeneeskunde
In de geneeskunde tijdens de Middeleeuwen werden de afgetrokken wortels en bladeren meestal voorgeschreven bij irriterende huidaandoeningen en tevens bij geelzucht en ander ingewandsaandoeningen. Lijders aan syfilis en gonorrhoe kregen een extreem hoge dosis die overeenkwam met 14 gram van het ingedikte sap, maar als tonicum konden slappere infusies volstaan. De gedroogde wortel werd eveneens als snuif gebruikt om heftig niezen op te wekken. In de 19de eeuw werd het kruid zowel in Canada als in de V.S. gebruikt als waardevol geneesmiddel bij de behandeling van leverziekten, klierziekte, syfilis, ernstige huidaandoeningen, onstekingen van de slijmvliezen (luchtwegen), rheuma, gonorrhoe, witte vloed en andere aandoeningen.
Gebruik in huidige planten-geneeskunde
Deze plant wordt voor welke indicaties gebruikt? Bij bronchitis, strottenhoofdontsteking, keelontsteking, bij taaie en droge slijmen en uitwendig bij allerlei (chronische) huidaandoeningen.
Welk deel van de plant wordt in welke hoedanigheid gebruikt? De wortel (radix) vooral door de saponines. In mindere mate het kruid (herba) in de vorm van afkooksels en tincturen.
Zijn er contra-indicaties bekend? Over het algemeen worden therapeutische doses van het zeepkruid goed verdragen, maar omdat het kruid werkt op het maagslijmvlies door prikkelende saponinen, kunnen er bij hoge dosissen maagdarmstoornissen zoals braken en diarree optreden. Het saponinegehalte is het hoogst voor de bloei. Vooral zaden en de wortelstok bevatten saponinen. Bij hoge dosissen kunnen klachten ontstaan. (☠)
Bijkomende info/weetjes
In huizen en musea worden extracten van het zeepkruid nog steeds gebruikt voor het reinigen van wandkleden en gobelins. Ook wordt het her en der nog gebruikt om een betere schuimvorming te verkrijgen in bier.
